Adam Vetulani

Adam Vetulani (ur. 20 marca 1901 w Sanoku, zm. 25 września 1976 w Busku-Zdroju) – polski historyk prawa, autor prac z historii prawa kościelnego i średniowiecznego prawa polskiego, nauczyciel akademicki, wydawca źródeł historycznych, organizator życia naukowego, działacz ruchu ludowego i wojskowy. Profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), kierownik Katedry Prawa Kościelnego UJ (1934–1939) i Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego UJ (1947–1970), dziekan Wydziału Prawa UJ (1946–1948), członek i w latach 1957–1958 sekretarz generalny Polskiej Akademii Umiejętności, uczestnik II wojny światowej w szeregach armii polskiej i francuskiej, w latach 1940–1945 internowany w Szwajcarii, podporucznik Ludowego Wojska Polskiego.

Był autorem badań nad Dekretem Gracjana, zajmował się kwestią sekularyzacji Prus. Opracował i przygotował do druku szereg źródeł do średniowiecznej historii Polski. Był autorem podręczników oraz wydawnictw popularnohistorycznych. Opublikował łącznie ponad trzysta trzydzieści prac w różnych językach.

W wieku szesnastu lat wstąpił do armii austro-węgierskiej i jako ochotnik wziął udział w I wojnie światowej. Następnie jako żołnierz Wojska Polskiego wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Ukończył studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tam w 1925 roku obronił doktorat pod kierunkiem Stanisława Kutrzeby. Następnie uzyskał roczne stypendium na Uniwersytecie w Strasburgu. W 1934 roku uzyskał nominację na profesora nadzwyczajnego i objął Katedrę Prawa Kościelnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Na UJ pomagał studiującej młodzieży pochodzenia chłopskiego. Krytykował rządy sanacji w II RP przez co władze państwowe zablokowały jego awans na profesora zwyczajnego w drugiej połowie lat 30.

W 1939 roku jako ochotnik w stopniu kaprala wziął udział w kampanii wrześniowej. Internowany w Rumunii, przedostał się do Francji i w maju 1940 w stopniu plutonowego wziął udział w kampanii francuskiej. Lata 1940–1945 spędził na internowaniu w Szwajcarii, gdzie organizował edukację licealną i uniwersytecką dla żołnierzy 2 Dywizji Strzelców Pieszych i był przedstawicielem Funduszu Kultury Narodowej z ramienia polskiego rządu na uchodźstwie.

Po zakończeniu II wojny światowej powrócił do Polski i w 1947 roku objął kierownictwo Katedry Historii Państwa i Prawa Polskiego UJ. Wypromował ośmiu doktorów, z których każdy został później profesorem nauk prawnych. W ocenie swoich współpracowników, Adam Vetulani „pozostawił po sobie całą szkołę badawczą”, kontynuującą tradycje krakowskiej szkoły historycznej.

Do lat 40. działał w Polskim Stronnictwie Ludowym. Co najmniej od 1951 roku był inwigilowany przez Urząd Bezpieczeństwa. Otwarcie sprzeciwiał się stalinizacji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Utrzymywał bliskie kontakty z krakowską kurią biskupią i kardynałem Adamem Stefanem Sapiehą. Współpracował i utrzymywał wieloletnią, serdeczną relację z arcybiskupem Karolem Wojtyłą, który przewodniczył uroczystościom pogrzebowym Adama Vetulaniego w 1976 roku.

Adam Vetulani otrzymał doktoraty honorowe Uniwersytetu w Strasburgu (1959), (1961) oraz Uniwersytetu w Pecs (1972). Został uhonorowany Krzyżem Komandorskim papieskiego Ordine Piano, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz odznaczeniami wojskowymi – dwukrotnie Krzyżem Walecznych za udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz francuskimi: Croix de Guerre ''avec étoile'', Croix du combattant oraz Médaille Commémorative Française de la Guerre 1939–1945.

Ze związku z Anną Szewczyk miał córkę Krystynę, a ze związku małżeńskiego z Ireną z domu Latinik synów: Jerzego i Jana. W 2023 ukazała się biografia ''Adam Vetulani (1901–1976). Historyk prawa polskiego i kanoniczego'' autorstwa Piotra Bilińskiego. Źródło: Wikipedia