John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3
This is possibly the final version. The one document is divided up by Fr. Thro. There are hand-written proof-reading notes in it.
में बचाया:
| मुख्य लेखक: | |
|---|---|
| स्वरूप: | Online |
| भाषा: | LAT |
| प्रकाशित: |
Saint Louis University Libraries Digitization Center
2001
|
| ऑनलाइन पहुंच: | http://cdm17321.contentdm.oclc.org/cdm/ref/collection/thro/id/35 |
| टैग : |
टैग जोड़ें
कोई टैग नहीं, इस रिकॉर्ड को टैग करने वाले पहले व्यक्ति बनें!
|
| id |
sluoai_thro-35 |
|---|---|
| record_format |
ojs |
| institution |
Saint Louis University |
| collection |
OJS |
| language |
LAT |
| format |
Online |
| author |
Thro, Linus J. |
| spellingShingle |
Thro, Linus J. John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 |
| author_facet |
Thro, Linus J. |
| author_sort |
Thro, Linus J. |
| title |
John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 |
| title_short |
John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 |
| title_full |
John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 |
| title_fullStr |
John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 |
| title_full_unstemmed |
John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 |
| title_sort |
john dymsdale’s questions on aristotle, de anima book ii: transcript, file 1 of 3 |
| description |
This is possibly the final version. The one document is divided up by Fr. Thro. There are hand-written proof-reading notes in it. |
| publisher |
Saint Louis University Libraries Digitization Center |
| publishDate |
2001 |
| url |
http://cdm17321.contentdm.oclc.org/cdm/ref/collection/thro/id/35 |
| _version_ |
1799037181573988352 |
| spelling |
sluoai_thro-35 John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima Book II: Transcript, file 1 of 3 Thro, Linus J. Aristotle. De anima; Soul; Philosophy of mind; Psychology; Dymsdale, John. Questions on Aristotle, De Anima; Manuscripts; Criticism, Textual This is possibly the final version. The one document is divided up by Fr. Thro. There are hand-written proof-reading notes in it. 2001-10-10 2016-12-19 PDF 84.1.1.3.18a 01 Scholarship 01 01 03 Critical Text Editing of John Dymsdale’s Questions on Aristotle, De Anima (unpublished) DOC MSS 0084 0001 0001 0003 0018 http://archives.slu.edu/repositories/2/resources/203 Permission to reproduce or publish must be obtained from the Saint Louis University Archives. Saint Louis University Libraries Digitization Center Ermatinger, Charles J., 1921-2002 text LAT Saint Louis University Archives Li. II, Q.1a Haec quidem a prioribus tradita, et caetera [412a1] [Mss. O.166vb-179vb (qq.1-32), B.151va-168vb (qq.l-_57)] QUIA anima est actus primus corporis physici et caetera, ideo primo QUAERITUR circa istum secundum de definitione ista, et primo UTRUM anima sit actus simplex 5 vel compositum. Quod non sit actus simplex videtur. OMNIS cognitio fit per assimilationem cogniti ad cognoscens. Sed anima est cognitiva orrmimn rerrnn corporalium et materialium. cUm ergo inoorporei ad corporeurn, irrnnaterialis ad materiale n.on. sit asshnil.atio, oportet animam esse eorporeum et mat.eriale. 1. 0 PRAElEREA. Actus dividitur oontra pot.entiam. Sed omnIa quae sunt in actu participant. acturn primum. Ergo, orrmia quae Silllt in potentia participant primaJ.n potentiam. Sed prima potentia est materia. Cum igitur anima sit in potentia, anima partici!Jat materiam.; et ita non est actus simplex. PRAElEREA. In quo inveniuntur proprietates ill eo invenitur materia, quia 1. 5 proprietas arguit subiectum. Sed proprietates materiae sunt recipere et pati, subici et transmutari. Sed anhna recipit species, patitur ab obiectis, subicitur scientiae et virtuti et transmutatur ab [B.157rb] ignorantia in scientiam. Ergo, in anima est materia. PRAElEREA. Quod est sine materia non habet eausam sui esse sed statim sunt id 2 0 quod sunt, per Phi.losophum octavo Metaph)lSicae. Secl anima habet causam sui. esse: participat enim esse a primo. Ergo, non est sine materia. PRAETEREA.. Omne quod est aut est potentia aut actus pums aut compositum. Sed anima non est actus purus, quia tunc non differt a primo. Aut est ergo potentia pllfa aut conlpositum. 2 5 OPPOSITUM dicit Philosophus. AD QUAESTION:E1vI DICENDUM quod anima est actus pums nee est materia nec materiam habens. Cuius rat.io est quia ad quaerendum naturanl animae supponendum est quod anima est prhnmIl principium vitae, quia in vivendo distinguitur animat.lUll ab inanimato: aninlata enhn dichnus viventia, inanimata vita 3 0 carentia. Nunc autem non quodcumque principiumvitae est anima, quia sic oculus esset anhna cum sit principirun visionis, sed principium. prhnrun. Sed principirun primum vitae non potest esse corpus nee materia aliqua, quia vita non convenit corpori secundrun se: sic enhn omne corpus ha1Jeret vitam. Sed convenit corpori in quantum huiuscemocli; sed corpus est tale per aetum eius, SiCllt calidum non est 3 5 calidlUIl nisi per calore·nl nee sal1.Ull1 nisi per sanitate-m.. Si igitur vita oonveniat corpori in quantum corpus tale, et illud quo est tale est prhnum prmcipium vitae, 2 oportet necessario quod primum. principirnn vitae sit actus; anima igitur est actus corporis. Ex hoc sequitur ulterius quod anima non habet materiffin. Nam si anima sit actus corporis, aut ergo secundum se totam aut secun.dunl partern sui: non 5 secunclum partern sui, quia tunc illa pars secundmn quam est actus erit fanna et illud cuius est iste actus erit primum fannatlUl1; secl tlUlC quaero de ilIa parte quaeest actus, an sit. actus sec1.lndum se totam aut secundum partern sui: si secundum partern, sic erit processus in infmitum vel stabitur in aliquo; et qua ratione in aliquo eadem ratione in primo. I 0 Oportet igitur dicere quod anima sit. actus se·cundum se totam. Sed per materiam intelliginl11s i11ud quod est in potentia tantum. Cum igitur actus et potentia maxime smt opposita, si anima tota sit actus, impossibile est quod materiam partern sui habeat. Illud specialiter patel. de anima intellectiva, quia omnis virtus cognoscitiva aliquorurn oportet ab eis denudari. Ad hoc enim quod visus omnes 1 5 colores recipiat omni colore oportet ipsum denudari. Sed anima intellecti\Ta est cognoscitiva omnium rerumrnateriaIium et corporalimn: oportet igitur quod nutlam naturanl materialem includat, quia si aliqlli:UIl haberet ipsa prohiberet cognitionern alionnn materialiurn, sic1.lt arnarus hmnor in lingua febricitantis prohibet perceptionenl dulcis. 2 0 AD PRllvIillvt dicendum quod inter oognoscens et cognitum requiritur assimilatio, non tamen oportet quod similitlldo cogniti actu sit in natura cognosce-ntis. Immo, si aliquid sit prius cognoscens in potentia et postmodurn actll, requiritur quod similitudo cogniti sit in potentia cognoscentis; sicut non oportet quod similitudo coloris actu sit in essentia oC1.lli, sed sufficit. quod oculus sit in potentia ad 2 5 recipiendum similitudinem coloris. Sed antiqui non distinguentes inter actmn et. potentiam animam posuerunt componi ex omnibus naturis, ut omnia cognosceret. Ad fonnam dicendum quod non oportet animam esse corpoream vel materialem, sed sufficit quod sit in potentia ad similitudines istorum. AD ALIUD dicendum quod actus primus est universale principium activum 3 0 omnium quod est infmitum virtute et. part.icipatur ab omnibus, non tamquam pars sed per modum suae processionis. Sed quia potentiaproportionatur actui et actus a primo actu procec1entes S1lllt diversi, oportet necessario potentias istos actus recipientes esse diversas. Si enim esset lUla potentia omnirun receptiva, ipsa adaequaret [O.167ra] potentiam primi actus, quod est impossibile. 3 5 Et ideo non omnis potentia est pot.entia materiae, quia materia recipit actus indivicluales et cum transmutatione. Sed quidam SlIDt actus universales et sine 3 transmutation.e recepti, et tales recipit anima. Unde potentia tnateriaenon est pritna, quia potentiam tnateriae ad fonnam praecedit potentia corporis coelestis ad ub~ et illam praeredit potentia in intelligentiis quae est potentia ad esse, et haec est prima. potentia. {Jnde dicendllill. quodmateria non est prima potentia, et ideo non oportet 5 quod anima partici!Jet materiam. AD ALIlJD [B.151va] dicenclum quod istae proprietates, recipere et. caetera, aequivore sunt in anima et in materia, quia non conveniunt materiae et animae nisi secundum quod slmt in potentia. Nunc autem potentia animae et tnateriae est. aequivoca, quia m.ateria recipit formas reales individualiter et cum transmutatione 10 reali. Sed anima recipit tOrmas sive similitudines rerum lmiversa1iter et absqlle transmutatione realL Et ideo aequivoca est potentia. AD ALIUfJ dicendum qllod materia 118.OOt esse :[Jer fonnam et per efficiens ill quantlll11 efficiens dllcit materian1. ad actun1. formae. {Jnde illud quod habet materiam. non statim est id quod est, quia in ipso est una pars ut materia quae 1 5 expectat esse ab alio; sed quod est sine materia llon habet esse !Jer aliud fonnaliter nec in ipso est dare aliquam partem qllae expectat esse ab alia: et ideo dicit. Philosophus in octavo quoel talia statim sunt id quod sunt. Verum tamen est qllOd anima esse participat a prirrlo principio, sed hoc nOll est contra intentionem Philosophi, quia sic simplex. essentia potest habere causam sui esse. 2 0 AD Al...IUD dicendum secundum aliquos quod anima non est actus pllTUS, quia 1icet non componatllT ex materia et. forma, componitur tamen ex essentia et esse. Sed illud non. valet quia lioot forma componatur sive uniatur materiae, non propter hoc est dicen.dlUIl quoel materia est composita quia aliud sibi lullatur. Similiter, cum anima significet essentiarrl et non SUll!Il esse, etsi cum essentia componatur esse, 2 5 non propter hoc est dicendum quod anima est oomposita ex essentia et esse, qu.ia h.oc esset dicere quod essentia est composita ex essentia et esse. Ideo dicendllIll qllod anima non est actus pums nee potentia pura: est tamen composita ex actu et potentia, non sicut ex duobus diversis seClUldum rem, sed solum secundlUll rationem, quia ipsa essentia a11imae est actus corporis, et ipsa 3 0 essentia est in potentia ad aliud, et hoc non convenit actui pure nec potentiae purae. Vel aliter potest dici quoel actus pl111lS nee est con1.positus nee alicui venit in compositioneln. Sed anima alicni venit in compositionem; et ideo differt a simplicitate primi. Prima tametl expositio melior est. 35 4 Li. II, Q.2a Q'lTAERITUR an omni anim.ae oonveniat. esse actum corporis. Et videtur quod nOll. QlTOD est separatum a corpore non est actus eius. Sed intellectus separatur a 5 corpore si('1.1t perpetuum a corruptibili, per Philosophum hie. Ergo, et caetera. Ad illud dicitur dupliciter: lUlO modo quia intellectus dicitur separatus quia non 11titur organo corporali; alia modo quod intellect.us non dicit.ur separatus quia essentia eius sit seIJarat.a, quia eius essent.ia est actus corporis, sed dicitur separatus quia sua pote,ntia est separata nee a corpore· comprehensa. --(~ontra primum., anima 1 0 est actus corporis organici: sed 110C nOll esset nisi corpore uteretur sicut organo; si ergo intellectus non utatur corpore siC-TIt organa, non esset necesse quoel uniretur corpori organico. Ergo, et caetera. --Contra seClUldum: maior est concretio formae ad materiam quam potentiae ad organum., quia ex fonna et materia fit vere illlum., et non ex potentia et organo. Clli ergo reIJugnat minor concretio sibi repugnat maior: 1 5 8i ergo non conveniat animae quod eius potentiae utantur organa, minus oonvemet suae essentiae quod sit. fonna mat.eriae. PRAEIEREA. Effectus non est simplicior 81la causa nee etiam absolutior. Sed potentia est effectus essetltiae: onmes enim potentiae tlulmt ab essentia. 8i igitur essentia non sit separata, m.ulto minus sua potentia erit separata. 2 0 PRAElEREA. Ad principale, omnis fOrma unita materiae limitatur et detenninatur per eam, u.tpatet inductive: visus enim [O.167rb] per pupil1am limitatur ad colores et ita de allis; alioquin non requiretlIr proportio inter materiatn et fonnam. 8i ergo intellectus esset actus corporis, limitaret.ur sua potent.ia per corpus. Sed natura corporis detenninata est. Ergo, virtus intellectus non erit omnimn cognoscitiva. 2 5 PRAElEREA. Omnis potentia receptiva llllita J11ateriae recipit secundum nat.uram SlJa.e materiae: visus enlm, quia est actus pupillae quae materiam habet individualem, nihil recipit. nisi individualit.er. Si igit.ur intellectus esset actus alicTIius materiae, quidquid reciperet individualiter reciperet. Sed intellectus non est nisi universalimn. Si ergo hoc sit ver~ sequitur quod nihil intelligeremus. 3 0 PRAElEREA. Quod secundum se haoot esse non unitur alteri ut forma, quia fonna est illud quo aliquid habet esse; et quod habet esse secWldmn se, eius esse non est. alterius. Sed intellectus potest esse secundmn se, ergo non unietur corpoci ut forma. PRAEIEREA. Si uniaturcorpoci ut forma, aut ergo per se aut per accidens. Non 35 per accidens, quia sic ex eis non fieret. lUlUill. Si per se, ergo numquam separaret.ur a corpore ipso existente, qllia quod sec1.1ndum se est semper est. Nunc autem 5 intellect.us potest esse Corrllpto corpore. Ergo, secundUlTI. se non. unitllf corlJori lIt forma. OPPOSITlJM: dicit Philosophus: dicit ellim quod anima est actus corporis, et postea concluclit quod universaliter dictum est quid est anima. 5 [B.151 'vb] DICENDIDv1 quod cwn UIlusquisque experiatur se intelligere, et huius operatianis principimn est intellec~tus, oportet necessaria adinvenire rnodmn qllO intellectus nobis uniatur sive quo O~ramllr per intelIectum. Sed alicIUid dicitur aperari tripliciter, per Philosophurn qu.into £hysicorum: aut secundruTI acciclellS, lIt album aediticat; aut sec'lmdum partern, ut homo sanatur secundurn oculum; aut 10 secundunl se totum, ut medic1.ls sanat. Nunc autern 110n potest dici quod SocTates intelligat ~r accidens, nee qllOd intelligat sec'lUldum se totlun: non per accidens, quia intelligere est proprium sive propria operatio hominis; nee per se totlUll, quia sic SocTates esset anima, ql10d falsum est, quia illud idem quod intelligit sentit, sed quod sentit partem habet COrpl1S. Oportet ergo dicere quod Socrates intelligat per 1 5 intellectmn, sicut per partem sui vel SiCl1t per aliquid sibi unitlUTI. Istarn autem unionem diversimode posuerunt diversi. Plato enim pOS11it quod intellectus lmitur corpori sicut motor, sicut 11a11ta navi. Sed illud non valet, quia C1lIIl SocTates sit quoddam ens in natura cuius essentia est composita ex materia et [onna, si intelleetus uniretur corpori sicut motor, tunc intellectus eius esset 2 0 praeter eius essentiam. Secl intelligere est operatio manens in agente et natura transiens in extritlsecum: secluetur quod homo nOll intelligat secl ql1icl exterius ab homine. Sed Commentator elicit in tertia huius aliter: quod intellectus est substantia separata et quod homo est id quod est per ani.mam sensitivam, intellectus tamen 2 5 unitur sibi per phantaslnata, quia species intelligibilis duplex 11abet subiectum, scilicet intellectum possibilem et phantasmata. Quia igitur species intelligibilisest in intellectL1 et species intelligibilis est in phantasmatibus et phantasmata sunt itl nobis, propter istam unionem ponit quod intellectus intelligit, etsi intellectus sit separatus. ---Sed illud est impossibile, quod patet per sensrun: quia sicut colores ad visum, sic 3 0 phantasmata ad intellectum. Nunc autern si rolores smt in pariete et species eorum in visu, non propter hoc est dicendrun ql10d paries videat, sedmagis quod videatur. Ergo, sic in proposito: si phantasmata sint in nobis et species phantasmatum in intellectu possibili, non propter hoc cliretur quod llomo intelligat, sed quod intelligatur. 3 5 IDEO DICENDUM est secundum VlatIl Philosophi quod intellectus est pars hominis et quod hom.o intelligat per intellectlUll SiCllt partern sm. Cuius ratio est 6 [O.167va] quia illud quo aliquid o~ratur primo estfonna et actus eius, sicut homo sanatur primo sanitate et est sciens per scientiam, et. ideo sanitas est forma corporis et scient.ia forma animae. Nunc autem per animam operamur primo, anima enim est quo primo vivimus, ergo anima est forma et. actus hominis. Et huiu.s ratio est qllia 5 unumquod.que operatur secwldlUTI quod est actu. Illud ergo quo aliquid est actu, illo eodem agit. Sed per animam VivimllS, et cum vita manifestetur per plures operationes, scilicet vegetandi, se.ntiendi, movendi per locum et intelligend~ anima est. principiumllniuscuiusque istonun openun, quia ut. ipse dicit. anima primum est. quo nutrimur, sentimus et intelligimus, et. caetera. Ergo, anima est illuel quo sumus 1 0 actu. Ex operatione ergo int.ellectus manifestum est quoel intellectus est. pars formalis hominis, et tmitur corpori ut forma. Illud etiam ostendi potest ex natura speciei humanae, nam species uniUSClliusque ex propria operat.ione manifestatur. Sed intelligere est propria operatio hominis, quia in ipso ponit PhilosophllS, in decimo EthicQ!'1!!D, srunmam felicitatem hominis. Ergo, necesse est. quod homo 1 5 sortiatur speciem per illud quod est huius operationis principium, quod est. intellectus. InteIligendum tamen quod quanta forma nobilior tanto magis materiae dominatur et minus ab ea comprehendit.ur. Forma enim elementaris non habet aliquam operationem quae non cau.satur a qualitatibus activis et. passivis, sed fanna 2 0 mixt.i aliquam operationem habet exoodentem qualitates activas et passivas: quod enim adamas t.rahat ferrum hoc non est quia calidum et frigidmn. Uncle mixtum magis convenit cum corpore coelest.~ se.d anima vegetabilis magis excedit in operando qualitates activas et. passivas: movet enim illud in quo est, et in hoc magis canvenit C'U111 motore corporis coelestis. Sed anima se.nsibilis magis excedit, quia 2 5 non solum movet sed cognoscit. Sed allnna intellectiva inter formas materiales [B.152ra] maxime excedit, undetnaterialia cogtloscit universaliter et immaterialiter, et in hoc canvenit cum substantiis separat.is. Et ideo maxime mat.eriae dominatur et. minus a nlateria sua virtus comprehenditl1t: in tantum quod, licet sit fonna corporis, non tamen exte·nditur cum corpore nec sit.lUll habet in corpore. Et ideo sua virtus 3 0 nulla parte oorporis utitur sicut organa necaliqua parte corporis indiget, nisi pro eo quod est virtus fannae sive animae quae est. forma corporis. AD PRIMUM argumentum dicendum quod intellectus dicitur separatus quia potentia eius non utitur aliqua part.e corporis sic"Ut organo, sua tamen essentia est. actus corporis, sic1J.t. forma materiae. 3 5 Ad primmn argumentrun in contrarium dicendum quod non est actus corporis organici eo quod utat.ur corpore· sicTIt organa sed quia intellectLls in 7 mortalibus non separatllr a sensitiva et sensitiva ntitur orgatlO. Ideo oportet quod sit:. actl1s corporis organicL Ad alilld dicendl1IIl quod quia m.mor est ooncTetio potentiae ad organllffi quam formae ad mater~ ide·o magis potentia separari potest ab organo etsi forma 5 non reparetur a materia. AD ALIUD clicenclllffi quod intellectus exeedit omnem formam materialem sive materiam maxime in virtute; et ideo rationabile est quod aliqua virtus eius non comprehenditur totaliter a materia. Unde quod potentia eius sit separata ab organa, hoc arguit nobilitatem slJa.eessentiae. Ad formam dicendlUIl quod effectus non est 1. 0 simplicior sua causa ac111 vel virtute: uncle quod eius potentia sit sic separat.a hoc hatet ab essentia sive propter nobilitatem. essentiae. AD Al,JUD PRIN(~IPALE dicendum quod omnis forma unita materiae extensa cwn. materia et comprehensa ab ea limitatur ab ea sive per materiam. Sed tali8 non est intellectus, et ideo lieet sit. forma corporis nihil prohibet quin sit. cognoscit.iva 1. 5 omni~ quia a corpore non comprehenditur nee sitmn habet itl eo. AD ALIUD patet. per ide·m: nam qllOd visus comprehenditur t.otaliter a pupilla, ideo non est receptivus nisi indiviclui. Sed intellectus .non comprehenditur ab aliqua parte corporis, lioot essentia cuius est. virtus sit. fonna corporis; [O.167vb] et ideo bene potest recipere universalia. 2 0 AD ALIUD dirend.um quod intellec1l1s potest haOOre esse sec"lmdum se, et. illud idem esse potest. alteri communicare pro eo qllOd non est completum in specie, sed co~plement.llmspeciei humanae, et. hoc non evenit in aliis formis. AD ALIUD direndum quod intellectlls unitur corpori sec1J1ldum se, et cum dicitur quod t.lUlC non possit. absolvi et caetera, direndumquod ita convenit intellect.ui lllliri 2 5 corpori seClUldum se sicut. gravi deorsum descenclere. Uncle au.tern etsi gravis sit per se desrenelere, tarnen per impedimentlllll pot.est sursum detineri, sed ipsum sic detenturn semper habet inclinationem ut sit deorsum. Sic TIl proposit.o: licet intellectui per se conveniat corpori uniri, per solutionem tamen harmoniae corporis pot.est impediri ne uniatur. Sed ipse tarnen separat.us semper habet inclinationem ad 3 0 corpus. Li.II, Qu.3a CONSEQUENlER QUAERITUR ut.nun anima sit act.us primlls, et hoc est quaerere utnun corpus emus actus est. anima sit in actu per aliam fonnam quam per 3 5 animam. Et. videt.ur quod non. OMNE aclveniens ent.i per se existent.i accid.ens est. Sed omnis fonna substantialis 8 adveniens materiae facit ens per se subsistens. Ergo, si CorPllS esset. actll per aliquam aliam fonnam substantialem, anima sllpe:rveniells erit. accidens. Probat.io maioris: esse per se subsistentis est. esse substantiae. Sed tota essentia est ut principilUll susceptivum esse substant.ialis. Ergo, nihil essentiae 5 sequitur esse essent.iale sive subst.ant.iale nec per cOllsequens esse per se subsist.entis. Omnis ergo forma subsequens erit. accidens. Probatio minoris: natura est principium motuset qluetis. Fonna igitur quae est natura facit m.obile, sive facit. substant.iam aptam moveri. Sed omnis talis substant.ia est. corpus; omne autem corpus per se pat.ens moveri actu per se 1 0 subsistens est. Et. confmnatur rat.ioper Corrnnentat.orem primo Physicorum, ubi dicit. quod si materia aliquam formam substantialem haberet, ipsamanente aliam non reciperet, et si aliam reciperet [B.152rb] ista erit. accidens. PRAETEREA. Si oorpus hominis esset. act.u per aliam. formam quam per animam, 1 5 tlIDC generat.io animalis esset alteratio. COllseqllens falsum, ergo antecedens. Probat.io consequentiae: PhilosophllS enim in primo De generatione dicit quod antiqui naturales ponentes primum principium esse aliquod corpus elementare necesse habuenmt ponere generationem esse alterationern. Ergo, eadem rat.io est. si in generatione animalis principium materiale sit corpus. 2 0 PRAETEREA. Subiectum generationis est. non ens in actu nec quid nec quale nee aliquod aliorum praedicamentonnnnec movet.ur nec est. in loco. Sed omne corpus ens per aliquam formam subst.antialem in actu est quid et quantUIIl, mobile et. in loco. Ergo, nullum cerpllS pot.est. esse subiectum generationis. Maior patel. per Philosophmn quinto PhysicorlllTI, ubi probat quod generat.io non est motus per hoc 2 5 quod illud quod generatur est tale non ens quod non movetur nec est in loco; et in primo Physicorum et primo De generatione et in sept.imo Metaphysicae dicit quod illud quod est subiectlllIl generationis nec est. quid nee quale nee aliquod aliorum. Ista etiam rat.io cOlrfmnatur per Cotmnentat.orem super principium secundi De anima, ubi dicit. quod subiect.um formae substantialis differt a subiecto formae 3 0 accidentalis quia subiectum fonnae substant.ialis est. ens in pot.entia, subiectum fonnae accident.alis est. ens in actu. Et ideo forma substantialis OOt esse simplicit.er, fonna accidentalis esse secundum quid. Et post dicit. quod remota fonna substantiali removetur et nomen speciei et ratio seC1ll1drun illud nomen. Hoc non esset si subiectum formae substantialis aliam fonnam haberet. Et. illud confmnat.ur 3 5 per defmitionem animae: est enim actus primus corporis; quod non esset. si alia forma prior esset. act.us corporis. 9 PRAETEREA. lJnhls rei lillllffi est esse substantiale. Sec} esse sllbstantiale· est a. forma sll.bstant.ia.li; ergo, lInilIS rei una est. fonna substant.ialis. Maior patel, qllia. esse consequitur essent.iam: uncle UnilIS essent.iae unum est esse sl1bstantiale. Illud confmnatur per Commentatorem seclmdo hlIilIS, llbi dicit. quod unitas conlposit.i est 5 ab unit.at.e fonnae. Illud etiatn pat.et per Philosophum septimo Metaphysicae, ubi dicit quod actus dividit et distinguit. Ergo, duo actus substant.ia.les faciunt duo divisa substantialiter. Un.de· ibidem dicit. quod si in clualitate essent duae unit.ates in act.ll, dualit.as non esset unum. PRAETEREA. Cuius esse consistit in indi'visibili iPSlllll habet formam unatIl. Secl 1. 0 esse substantiae consistit in indivisibili. Ergo, et caetera. Probatio maioris: forma substantialis dat. esse; libi ergo SlUlt plures fonnae, ibi sunt. plura esse. Ergo, per opposit.um. si esse est indivisibile, tant.lUTI. erit lltla forma. Minor pat.et, qma substantia. non intenditur nee remittitur; eillS ergo esse consistit in inclivisibili. I11l1d confmnatur per Philosophum tertio Metaphysica~ libi dicit quod S1. alia 1. 5 esset ydea atiimalis et bipedis, ex eis non fieret vere unum. Ergo, [0.1. 68ra] eadem ratione si alia esset forma corporis ab anima, ex anima et. corpore non fl.eret Imum. Et. confmnat.ur quia ex cluobus in actu non fit. vere lUlum. PRAETEREA. Omnes forrn.ae receptae in n1ateria SlUlt eiusdem naturae Slve eiusdem generis physici. Secl impossibile est. duas formas eiusdem generis siml1l 2 0 esse. Ergo, impossibi1e est anirnam simu1 esse C11ill alia forma. Maior probat.ur t.riplicit.er: primo per dist.inctionem forrn.a.rum, nam ilia d.ifferunt genere inter quae non. est per se transmutatio, et i11a sunt eadem genere inter quae est. per se transmutatio, per Philosophmn. Sed int.er omnes formas rereptas in materia est per se transmutatio ad. invicem. De elementis enim. est hoc 2 5 manifest.illIl: ex aere enim fit ignis et e converso. Similit.er est de mixtis, IIaln unumquodque· mixtum est transmutabile per se in elementa. Ergo, unlunquoclque mixtrnn sive quaelibet. forma mixt.i est. eiusdem nat.llfae Cl1Ill element.is, ex quo unum est sicut tenninus a quo et aliud temlinus in queln. Idem probat.ur per definit.ionem eius quod est. diversum genere: diversa enim 3 0 genere sunt per Philosophum quinto Metaphysicae quorum non est idem susce·ptivumprimum. Ergo, ilIa sunt eadem genere quorum est idem suscept.ivum primum. Sed materia pritna est prmlunl susreptivum cuiuslibet formae substantialis recept.ae in ea. Ergo, onmes fonnae substantia1es reoopt.ae in mat.eria. SlUlt. eiusdem generis, ex quo haben.t idem suscept.ivum. primlUll. 3 5 Tertia probatur maior ex ordine specienun, nam in omni genere est. lUlum primum quod estmensura omnium aliorum, ita quod per accesslIDl et recessum ab 5 1 0 eo prITno sumuntur diversae species illillS gel1eris, siGut in genere colorum albedo est pritnlUll et. mensura omnium alionull, quia seCU11dlUll qllOd aliqllis color minus participat vel plus de lum.ine quod est principium albedinis reponitur in diversa specie coleris, et quia [B.152va] nignun minime participat de lmnine ideo ponitur distare ab albedine sicut contrarium. Unde in nigro est aliqua pars luminis sITnul et privatio alterius partis quae est in albedine. Omnes ergo fonnae quae habent ordinem SeC'UIldlIDl perfectius et ITnperfectius per respectum ad unum primum sunt eiusdem generis. Sed tales sunt omnes Sllbstantiae materiales, per PhilosophlUll decimo ~1etaphysicae: dicit enITn quod sic-ut in genere colorum. est albedo ut tmum 10 primutn, sic itl genere sllbstantianlm; et loqlutur de Sllbstantiis materialiblls, qma nondum pervenit ad substantias immateriales. Illud etiam patet pe·r PhilosophlUll octavo Metaphysicae, 11bi assimilat species rerum numeris, qllia nl1111eri variantllr seCillldum additionem et subtractionem unitatis. Et sic species per ipsum. Sed quilibet numerus superior 1 5 contmet inferiorem et amplius. Ergo, quaelibet species superior continet inferiorem virtute et. amplius. Sed tales sunt eiusdem. generis. Ergo, et caetera. Minor probatur per eandem vian1 per distinctionem formarum: nam onmes fonnae simul entes Sllllt. contingentes. Sed inter fonnas contingent.es non est per se transmutatio, per Philosophum primo PhysicorlllTI: ex. alba enim fit non album, non 2 0 quodcumque contingens sed nonalbllffi quod est nignun. (;mn igitur int.er formas eiusdemgeneris cadat per se t.ransmutatio, et inter fonnas simul existentes nOl'! est per se ttansmutatio, nam sic generatio unius esset corruptio alterius, ergo farmae Simlll existentes non SlIDt eiusdem generis. Et ita patet quod duae formae non possunt simul esse. 25 Secundo patet idem per defmitionem eius quod est esse idem genere, quia si plures fonnae substantiales simul essent in materia, una poneretur ut dispositiva respectu alterius, et si hoc utraque non inest aeque· immediate materiae·, et per consequens non habebunt idem sllsceptivumprimum; sicut superficies et color non habent idem susceptivum primmn quia superficies immedatius aclhaeret substantiae 3 0 quam color. Tertio probatur minor ex ord.ine formartun: nam in fonnis eiusdem generis est ita quod superior continet inferiore·m et amplius. Si ergo G1JIIl fonna superiore maneret forma inferior in suo actll, fmstra ibi maneret, quia sic in eadem re essent duae perfectiones eiusdem gradus. 3 5 PRAETEREA. Fonna perfectior continet aliquid cuius privatio est in fonna inferiori, sicllt tetragonum. quartum angulum cuius privatio est in trigona. Si igitur 5 1. 1. ill eac!e.tn re esset fonna. perfectior et minus perfecta, in e·adem re esset pri\ratio et habitus eiusdem rei, et [0.1. 68rb] ulterius sequitllf quod eadem res esset perfecta et imperfecta, quia si in eadem re esset tepiditas et caliditas, idem diceretur tepidum et calidrun. Ergo, eadem ratione Cllll1 fanna inferior se habet ad superiorem siCllt te.pidum ad calidum, eadem res erit perfecta et imperfecta. PRAElEREA. In substantiis non est erda, per Philosophum septimo Metaphy~sica~ quod tamen COl1tingeret si ineadem re essent plures fannae. PRAElEREA. Ult.ima different.ia dicit t.otam substant.iam et rei defmit.ione·m. Sed ult.ima differentia accilJitLlr ab liltitna forma. Ergo, ultima fanna 110n est alia virt.us a 1 0 primis, quia si alia esset t.otam substantiam ultima ditTerentia non imlmrtaret. PRAElEREA. 8i essent. plures fannae, genus et differentia non praedicarentllf per se de specie, quia genus aa.:~ipereh1r ab lUla. fanna et different.ia ab alia, et pars non praedicaretur de t.oto per se primo m.odo. PRAElEREA. Divisio generis per differentias non esset per se, nam. divisio 1 5 subiecti in accidentia non est per se, quia accidclltia sunt aliae formae a fonna propria subiectL Sed si different.ia acciperetur ab alia fanna quam genus, t.lU1C gellus di\7isum lIon divideretur per prolJrias fcml1as. AD OP.POSITU1v1. Corpus hominis est. corpus mixtllm. Sed anima intellectiva non 2 0 est fanna mixt~ nam fanna mixti provenit ex mutua actione elementorunl. PRAETEREA, homo componitur ex camibus et ossibus et allis diversis partibus. Sed per Philosophmn secundo De generatione. eleme·nta sec1Jllclum diversas propertiones SlUlt causae carnis et ossis. Ergo, in homine est. alia forma praeter.animam. 2 5 Ad ista dicet aliquis qllOd in farmis est erda ita quod ult.ima virtute contll1et omnes inferiores, et ideo intellectiva cum sit. suprema inter omnes fonnas quae· sunt [B.152vb] in materia, ipsa adveniens materiae const.ituit. subst.ant.iam corpoream et mixtam secundum virtutem. lJnde corpus hominis mixtum estet. omnes partes eilIs non per aliam formam quam per intellectivam. 3 0 Sed illud non solvit, nam omnis dive·rsit.as III existentiblls provenit ex. materia et forma. Si igitur inhomine nihil sit nisi materia et forma, Cllffi materia in se sit. unigenia et ipsa intellectiva similiter, oportet necessario ponere aliam fannanl subst.antialem ex quaprove.nit ist.a diversitas quae est. in osse etnervo. PRAETEREA, corpus hominis est corpus extensum. Ergo, necesse est. 3 5 aliquam extensionem provenire ab aliqua fanna. Sed non ab intellectiva, ergo ab alia. Probo assumptum: Nanl si extensio proveniret ab intellectiva, aut ergo 5 1 2 formaliter aut virtualiter: si fonnaliter, tllllC coextenderetur cum oo11Jore; S1 virtualiter, aclli.uc oportet ponere aliam formam s·ubst.antialem per quam extendatur fonnaliter, vel materia erit sine fonna substant.iali. PRAETEREA, embryo in matre prius vivit vita plantae quam animalis, et aninmlis quam vita speciei. Sed hoc non esset nisi plures formae essent in animali. Sed iliud. solvitur sic qllOd semper in adventu formae secund.ae corrumpitur prima eo quoe! secunda continet primam virtute, et melius est facere per unum quam per plura si idem possit fieri. Sed contra: nam oorruptio est a contrario effective, per PhilosophlUIl in De morle et vita. Sed nunc est ita quod anima intellectiva 11eC 10 ratione suae substantiae nec ratione alicuillS proprietatis contrariatur primis formis. Nam per te omnes priores includit. Ergo, non est necesse aliam praecec1entem corrumpl. PRAETEREA, materia prima ill se considerata est susceptiva Clliuslibet formae natae ipsam perficere, nee requiritur alia dispositio in materia nisi remotio 1 5 contrarii et praesentia agentis, sicut ad llllllinationem medii non requiritur nisi remotio eontrarii et praesentia solis. Ergo, in prima corruptione formae primae cuiuscwnque cum corrumpantur omnia accidentia illius formae, quia ad corruptionem subieeti corrumpitur quidquid eills est; in materia. ergo est remotio CUiuSClUIlque contrarii cuiusClUIlque formae. Sed intellectiva produeitur ab 2 0 extrinseco per agens cuius virtus CuiCUt11que parti materiae semper praesens est. Ergo, nisi virtus intellectiva requireret forrnas praecedentes seClUIl eoexistere, in materia ignis posset indued. intelleetiva sic'Ut in quacwnque alia. PRAETEREA, differentia est inter generationem vivi ex mortuo et mortui ex vivo, quia ad hoc quod ex mortuo fiat ViVlUIl oportet fieri resolutio ad materiam 2 5 primam. Sed nulla esset ibi differentia si fonna corporis corrumperetur in inductione ll'ltellectivae, quia eadem ratione eorrumperetur in recessu intellectivae, et ita cum ex vivo fiet mortulltn fieret resolutio ad materiam primam sicut e converso. PRAETEREA, homo general. hominenl [O.168va] et sol, ut dicit Philosophus in secundo PhysieorUIIL Sed planum est qllOd homo non est eausa materiae primae 3 0 nee intellectivae. Si ergo in homine esset solum materia prima et intellectiva, nihil esset. in homine generato ab homine generatum, et. et.iam sequitur 11lterills quod non esset maior affmitas filii ad patrem quam ad lapidelTI., quia materia generati est a matre, fanna allt.em est ab extrinseeo. Nihil est ergo in filio quare magis ha1Jeat affmitatem ad pattern quam ad quodcumque aliud. Ulterius etiam sequitur quod 35 generatio hominis totaliter esset creatio, quia illud est creatum cuius nihil est ab alia productunl. Sed materia prima non produeitur ab aliquo, nee intellectiva. Ergo, 5 1 3 totaliter CTeatur hom.o. PRAETEREA, quod manet in. actu re·moto aliquo non est actu per elUll. Sed COrpllS hominis manet. actu relTIota intellectiva. Ergo, l1.0n est. actu per earn. Ad illud dicitur quod corpus vi'lens ac1u est per intellectivam sed recedente intellectiva iam llldllCitur alia per quam corpus fit actll. --Sed illud non videtur, quia forma naturalis non inducitur absque transmutatione naturali praeceoonte. NilllC autem anima intel1ec1iva ecluci potest per violentiam sicut subito ut per ictum gladii vel sagittae. Si ergo induceretur alia [onna, induce·retur absque transmutatione naturali, quia agens violentruTI nOll alterat totam lnaterimn per unum ictum. Ergo, 1 0 non potest inducere talem formam naturalem per talem actiollem; aut si indllceret, suam fonruun indureret aut formam mstrumenti quo agit. PRAETEREA. Omnes dimensiones et dispositiones seclmdmn raritatem et densitatem et virtutes quae causantur ex mixtione manent in. corpore mortuo, qllia (ie dimensionibus et raritate et densitate manifestum est sensui, quia vu.1nus apparet 1 5 post mortem sicut et. ante. Virtut.es etiam manent, qtria aliter periret t.ot.a doctrina medicinae: nisi enim virtutes he·rbarum nlanerent, ipsis eradicatis et exsiccatis non proficeret. aliqua pot.io inftrnlo. Ergo, videtur quod eadem fanna mixt.i maneat quae prius. AD QUAESTIONEM DICENDUM quod corpus cuius actus est anima [B.153ra] 2 0 est actu corpus 1Je'r aliam. formam quam per alliIn.am, qllia non reput.o hnpossibile quod in eadem re smt plures formae substantiales, dmmnodo smt ordinatae et inter eas solum una sit. specifica. Ad intellectum huillS considerandum est quod species comparantur nmneris, secundum Philosophum octavo Metaphysica~ quia ablato alIt. addito a numero illud quod est numeratum mutat.ur species. Sed in. additione 2 5 illius miniminon semper cornnnpitur illud cui fit additio, sed ex illo cui additur et ipso addito fit unum, et illud compositum ex addito et eo cui additur continet in virtute numerum priorem et adhuc amplius, sicut quat.ernarius continet. ternarimn et amplius. Sic est de speciebus quod inter specie.s ordinatas semper superior continet inferiorem virtut.e et. adhuc amplius. Sed in diversis illud accidit. diversimode. In 3 0 aliquibus enhn ipsae species assmilantur nllllleris et formae speciennn unitatibus. Sed in quibusdam ipsae fonnae comparantur numeris sicut species et. perfectiones formarum assimilantur unitat.iblls. Et huius ratio est.: quando ex contrarns in specie fit unum in specie, CTIIIl impossibiJe sit contraria actu simul esse et illlUffi constituere, neresse est ilIa corrumpi et generatmn ex eis virtute sollUll continere 3 5 perfectiones eormn: sic est de fanna mixti respectu fannae elementaris. Mixtmn enhn generatur ex. elementis quae cum sint contrarianon compatiuntur se in eodem, 1 4 et ideo in generatione· mixti corrumpuntur in actll. Salvatur tame!l 'VirtllS eorum. in mixto,unclemixtum sehabetadelernentum etformamixtiadfonnamelementi sicut m.aior numenls ad minorem. Habetenim 'virtu.tem elementi et adhuc amplius, et ita istae fonnae assimilantllT nruneris et gradlls lJerfeetionum assimilantur unitatibus. 5 Sed non est ita in animatis, sed tota speeies assimilatur speciei sic"Ut numerus numero [O.168vb] et fonna spe.eifiea assimilatur illlitat~ quia sicut ternarius continet binarilUIl et adhue unitatem, sic planta. habet virtutem forrnae mixti et adhue aliam formam. Et sic-ut unitas tertia non habet virtutem binarii, sic nee ipsa anima habet virtutem formae corporis sive corporeae. Et ulterius, SiClit quaternarius 1 0 continet ternarium et adhuc unitatem quae virtute non continet t.ernarium, sic species animalis continet. in se t.otam virtutem plantae et adhuc amplius, quod non cantmet istam virtutem. Et ita. ulterius de intellectiva. lTnde llniversaliter est vennn quod species assimilantur numeris; sed 110C non dicit Philosophus de fannis, quod tamen adversarii accipiunt. Similiter cum Philosophus dicit in deeimo quod in quolibet 1 5 genere est u.num primum, planmn est quod ipse loquitur de speciebus et. non principiis speciei. Ergo, sic est in substantiis: illud quod est. primum omnia alia continens ponendum est. esse speciem. et non principium speciei. Ratio autem diversitatis quae est in animat.is et in aliis invest.igari potest multipliciter, uno modo ex parte corruptionis: notum enim. est illud seClUldum 2 0 philosophiam quod materia prima est in potentia ad omnem formam substantialem sicllt diaphanum. respectu lumitlis. lJnde videtur quod si materia esset separata ab omni forma et agens esset. praesens nat.urn transmutare materiam, suam formam induceret et non alterius, si materia esset susceptiva suae formae. Nunc alltem manifestum est quod anima animalis potest educi a corpore in aqua. Si igitur una 2 5 tantum forma substantialis sit ipsius animalis et ipsa est causa omnium dispositionum in animali, ipsa recedente tieret resolutio ad materiam. primam et ei praesens est aqua. cuius formae recepti\ra est materia prima, videtur necessario quod in eodem instanti in quo comunpitur animal generatur aqua.. NilllC autem hoc falslUll est. Noturn enim est sensui quod corrupto animali remanet CorPllS similes 3 0 habens dispositiones. Illud magis videt.ur si animal moreretur in igne, qui maxime activus est. PRAETEREA, hoc non videtur conSOntUll rationi quod diversa agentia secundum speciem sen1.per elIDdem prOdll<7"mt effectum, et quod agens violentum quasi in momenta producat. eundem effecturn quem natura non produooret nisi per 3 5 magnum tempus. Illud manifestum est quia si ignis agat et aqua non eundem effectum producit., quia sicut fmis imponit necessitatem agent~ sic agens formae. 5 1 5 Uncle seClllldum diversitatem generantis diversificatur forma generati. Sed quocumque agente corrumpatur animal, sive [B.153rb] per ignem sive per aquam sive per naturam sive per violentiam, post instans corruptionis semper manet consimile corpus in specie. Ergo, videtur quod fonna illius corporis non est de novo producta per aliquod illorum age:J.ltium. Et propter hoc dicunt aliqui quod anima nata est relinquere tale corpus post sea Illud posset nlultipliciter ostendi: et ex parte corruptionis eo quod idem corpus videtur remanere; et ex parte generationis quia non videtur necessarium qllOd in adventu posterioris corrmnpa1llr fonna prior, nee est possibile ibi dare semper 1 0 contrarium comnnpens, et hoc maxime in generatione hominis; consimiliter ex parte motus et aliannn proprietatrun rei existentis, ut Philosophus in octavo Pllysicorum. dicit quod motus animalis potest esse sibi naturalis in quantum innatum est; est tamen contrariurn sibi secundum quod corpus est. Hoc videtur non posse esse nisi corpus ha1Jeret. propriam formam maxime habent.em naturam terrae, elementi gravis. 1 5 Similiter in sec1.ll1do huius dicit quod motus augmenti et decrementi in animatis non sunt. a natura sed SlIDt ab ipsa anima. Quod nonesset nisi esset alia natura quae est forma in animato alia ab ipsa anima. IDEO DICO quod OOrpllS cuius actus est anima [O.169ra] est. act.u corporis per aliam formam qllalTI per animam. Et lieet omnes rationes pro ista parte possunt 2 0 aliquo modo salvi, tamen quia rationes pro parte alia aeque apparenter sunt solubiles, et pars ista magis nota est sensui et. aeque consonans rationi, ideo sustinea istam partem. Uncle AD PRIMlJM argumenturn dicendmn quod esse subsistens sive hoe aliquid est duobus modis: uno mod.o dicitur subsistere quod non dependet ab alia lit ex 2 5 subiecto pe·r oppositum ad accidens, non tamen est in specie per se; alia modo dicitur subsistere quod non dependet ex alia et in specie completa est. Primo modo possunt esse partes organicae, ut manus et pes et huiusmodi, per se existentes primo modo et non secundo modo. Unde ad formam dicendmn quod illud quod advenit per se existenti in specie completa accidens est, quia esse talis subsistentis 3 0 praesupponit totam essentiam, ut irmuit probatio maioris. Sed illud quod advenit per se subsistenti primo modo non oportet quod sit accidens quia tale subsistens deficit a forma speciei, illlde esse eius non praesupponit totam esse-ntiam, et sic subsistit corpus ante adventrun animae. Et ideo 110n oportet quod anima sit accidens. 3 5 Et conf1.mlatur ista responsio in anima rationali: aruma enim rationalis separata ~r se subsistens est. Ergo, quidquid advenit ei accidens est, et tamen 1 6 advcnirc IJotcst Inateriae, <'lllae tatl1Cll 11011 est accidens ~c ut accidens sibi unitur; ct t()ta ratio cst (llIi'l milina non est itl specie completa. SiCllt igitur est de fonna quae 11011 ~st ill specie cotnpk=ta IJroptcr dcfcctlun matcriae, eadem ratio vidctur es~ de eo (!ll{)({ t1011 ~st in SIJecic COll11)leta IJr0I)tcr detectum fonnae, quod tale existcllti 5 adVCt1iclIS 11011 ()portct esse accidetlS. Et ad ConunentatorclI1 itl primo PhysicorlUll, ClUTI dicit qtlocl si Inatcria ali<llllllll fonnanl et eaetern, di<.."'CtldlU11 {lllod si materia aliquam formam specifieatTI llabcrct.. I11Ul<Ull aliam recipcret, et si reciperet accidells esset. Et ratiollabile est de matcria <IliOd tlullam formam Imbcat, co (1Uoo cst in potentia ad omnes fortnas, et I 0 (lll()(1 cst itl potetltia ad ITIulta 0pOftet dcnlldari a quolibet eonun. Sed sic nOll cst de COTIJorc (IlIOd sit in potcntia ad quamlibet formam: non enim est in potentia ad propriam fonnaIIl, et ideo lIon oportet ipsum ipsa denudari; sed formis spccificis ad qllas est in potentia oportet dcnlldari. Et similiter ratio quare materia pritna nOll llabct ali(}uH.nl tOnnam est qlua oporteret quod ilIa fonna reciperet supra se onuUlU11 1 5 fonnam specificam. Et impossibile est invenire aliquam quae compossibilis sit OllllIibllS. AD ALIlTD dicendum qll<X! lIon SCqllitur. Et ad probationem diccndlUll qllOd anti{llii posucnmt subiectlll11 in entc specifico ut tmUIn elementorwn, et ideo omne fieri statuenmt altcrari. NlUlC autenl non ponitur corpus, cuius actus est anima,esse 2 0 itl actu spccifico, et si hareat aliam fonnam, ista tarnen fonna non reponit.ipslUll in specie. Sed contra illtld obicict: nobilior fonna nobiliorem gradum constitwt in ClltibllS, forma autcm corporis 110minis quam forma corporis elementaris. Erg(l~ ('"1-1m fomlH corporis clemcntaris faeit speciem, multo magis fonna corporis 110111inis. 2 5 DicctldurIl cluod si <..~onsideretur utraque fonna in se et quantmn ad suam eSSeIltian1, fonna corporis hurnani IIObilior est. Quod patet quia materia eius nobiliores llabct dispositiollCS et nobiliores operationcs, nec tamen propter hoc oportct quod constituat speciem sicut aliam, quia forma oculi videntis nobilior est qllflll1 forIlla [B.153va] oculi erut~ et fonna oculi eruti constituit speciem per tee Ergo, fonna 3 0 videntis tacit speciem in entibus per see Illud lIon concludit sed magis concludit oppositurn. E-x hoe eninl quod forma elemetlti sufficienter perficit materiam, in quantum sic disposita est facit slJeciem itl entibus. Secl materia corporis humani in tantum disposita 'vel in tali potentia est quod tonna elementaris non posset [O.169rb] occupare et complerc 3 5 totaln suam potentiam. Uncle ilIa fonna quae ibi est, nobilior est pro eo quod ad nobilioren1 fonnam disponit~ nec derogat eius nobilitati quod speciem non facit. i\d 1. 7 formam dicendmn quod vennn est comparando formam specificam formae specificae et imperfeetam perfectae, et tu oonlparas fonnam specificam hnperfectae. Ideo non concludit. AD ALIUD dicendmn quod motus recipit speciem a termino. Unde formalis 5 distinctio generat.ionis a motu, est. qllOd generatio est ad subst.ant.iam et motus ad accidens. Distinctio autem in subiecto solmn particularis est. Unde. cum Philosophus ill quinto Physicormn dicit quod subiectmn generationis nee est quid nec quale et caetera, loquitur ibi in connnlUli et in general~ non applicando ad generationem specialem. Sicllt in sexto dicit quod onmem motum oportet esse 1 0 velocen1. vel tardmn, quod tamen si appliretUT motui cool~ falsmn est, quia ipse non potest veloeitari nee tardari. hIlmo, hoc habet veritatern quia motui in quantillll motui non repugnat velocitari vel tardari. Sic est inproposito: subiecto generat.ionis in quantum generatio non repugnat quod nec sit ens actu nee quid nee quale et caetera. Sed. hnpossibile est quod subiectmn motus sit tale; ergo, impossibile est 1 5 quod generatio sit matus, et sic concludit ratio sua. Non tatnen concludit quod omnis generatio differat a motu secundlUIl subiectum. Et ideo post istam probationem adducit Philosophus duas alias. Prima est quod motus est inter contraria et generatio inter substantias, et. substantiae nihil est contrarimn. Et secunda est quod generatio est ad substantiam et motus ad 2 0 qualitatem, quantitatem, et ubi. Ista alltem probatio est universalis, prima tamen particularis. Et sic dicendum est ad orones auctoritates Philosophi et Connnentatoris ubicumque accipiantur. Aliter potest dici quod forma substantialis etsi inducatur in subiecto mobili et ente in loco, illud tamen subiectum non est. generationis in quantum mobile nee inquantum locaturn, sed in quantmn est. ens in 2 5 potentia. Unde et.si corpus sit subiectum animae, non tamen in quantum est quantmn nec quale nee in quantmn locatum velpotens moveri, quia onmia ista sunt praeter quaest.ionem subiecti forrnae substantialis, sed in quantmn substantia est in potentia ad ulteriorem perfect.ionem. Et sic intelligit Philosophus cum dicit: quod generatur non movetur nee est in loco. Sed subiectmn motus non est subst.antia 3 0 absoluta sed substantia quanta, et talis mobilis et talis est. in loco. Ad Commentatorem tunc dicendum, C1lffi cIat differentiam inter formas substantiales et accidentaIes, quod subiectum formae substantialis non necessario requirit in quantum huiusmodi esse in actu, sed subiectlllll formae accidentalis necessario requirit esse in actu, quia est subiectum Clliuslibet formae accidentalis. 3 5 Et cum dicit ulterius quod mlltata forma substantiali et caefera, direndum quod verum est de· nomine et. ratione acceptis ab ilIa forma. Unde remota anima non 5 1 8 amplius est m.1imatrun. Remota tamen anitna lOOil prohibet corpus remm1ere. Et cum dicitur quod anima est actus primus et caetera, direndum quod non dicitur primus in respectu ad materiam ita quod nullus sit prior in materia, sed anima dicitur primus respectu secl1ndi qui dicitur operatio, quia per Philosophum scientia est actus primus et tamen manifestum est quod aliud est actus prior. AD ALIUD dioondum quod sicut res est una, sic esse substantiale est unum. Si enim una sit per speciem, unum habet esse specificum et talis unitas sufficit ad unitatem rei. Ulterius ad Connnentatorem Cllffi dicit quod unitas compositi et caetera, dioondlID.l quod verum est quod lUlitas compositi in specie est ab unitate 1 0 fonnae specificae. Et ulterius, cum dicitur quod actus dividit. et caetera, direndum quod omnis aetus dividit et distinguit, non tamen duo actus faciunt duo divisa, quia actus primus distinguit compositrnn a~ aliis, non tamen in specie, et actus secundus illu,d idenl distinguit [O.169va] ab allis in specie. Unde duo actus specifici faciunt duo divisa. Non tamen est ita de duobus quonun unus est specificus et alius ad 1 5 speciem ordinatus. Et C1.llll dicitur quod si in dualitate et caetera, dicendum quod vennn est; nec est ponendum quod aliqua forma vel aliquis actus sit in composito in aetu separato ab aliis, quia sic non est pars in toto. Immo onmes partes slmt in potentia respectu actus totius. Unde forma in quantum pars est non est in actu separato et distincto, quia sic compositum esset non lUlUm, vel per accidens UIIUl11. 2 0 AD ALIlJD dioondum quod sicut esse rei est indivisibile sic habet unam formam; et cuius esse consistit in simpliciter indivisibili, ipsum est simpliciter indivisibile. Unde non est tanta unitas in composito SiCllt in substantia separata, nee in equo sicut in elemento nec in asino sicut in homine. Unde habens plures fonnas habet plura esse. Sed SiCl1t fonnae sunt imperfectae et ulterins ordinatae, sic et esse. 2 5 Unde materia aliquod esse habet et forma similiter; non tamen ex hoc sequitur quill compositum sit unum: sic inproposito. Ulterius CLlffi dicitur: si alia esset idea etc., direndum quod vennn est quia si essent ideae essent species, et ex speciebus non fit aliquod unmn. Et ulterius cum dicitur: ex duobus in actu et caetera, dicendum quod vennn est in actu specifieo. 3 0 AD ALIlTD dioondLlm quod posito quod omnes fonnae substantiales rereptae in materia sint eiusdem generis physice, licet hoc non probetur per tres rationes adiectas, lIt patet respondendo per interemptionem minoris, dioondum quod plures fonnae eiusdem generis POSSlUlt esse simul. Sed distinguo quod quaedam sunt s:recificae et quaedam non: inter fonnas specificas per se cadit transmutatio, sednon 3 5 inter alias. Manifesturn enim est quod isle aer et ille sunt eiusdem generis quia iste aer et ille ignis sunt eiusdem generis, quia inter ipsa est per se transmutatio, et 5 1 9 similiter alius aer et ille idem ignis. Ergo, si ille igtlis sit eiusdem generis cum isto aere et illo aere, erga isti duo aeres sunt eiusdem generis: vel ignis non erit in eadem genere. Iste ergo aer et ilIa Slll1t eiusdem generis, et tamen inter ista non est transmutatio per se, quia non SlUlt contraria, et. omnis transmutatio est. int.er opposita. Per hoc patet ad pritnam probat.ionem malorlS: cwn dicit.ur quod duae fonnae eiusden~ generis physici nOll possunt simul esse, quia inter ipsas est per se transmutatio, et ita generatio unius est corruptio alterius, direndum quod hoc verum est de farmis specificis, sed fonna corporis animalis et anima non sunt formae 1 0 specificae, et. ideo 110n oportet quod int.er ipsa sit per se transmutatio. Sed simul POSSlll1t esse etsi per se sint eiusdem generis. Et per hoc respondebituf ad Aristotelem cmn dicit in libra De generatione quod generatio lUlius est corruptio alterins: dicendum quod hoc est ventm. de speciebus inter quas est transmutatio, quia generatio animati est. corruptio seminis. A semine enim est per se transmutatio. 1 5 Ad sec1J11dam probationem dicendum quod ilIa duo sunt diversa genere· quorum non est idem SUSceptiVlIDl primum nec alterum resolvitur in alterum. Et per consequens ilIa Slll1t eadelTI genere quae habent idem susceptivum prinlum, vel si duo habeant unum. resolvit.ur ad alt.enun. Modo posset dici quod utraque fonna immediate unitur materiae,et ita habent idem susceptivum primmn. Nec hoc esset 2 0 forte impossibile, quia manifestumest quod si essent. duae altldelae ex opposito in domo sitae, lumen utriusque esset in aliquo medio. Cuius probatio est quia utraque faceret. umbram ex opposito sui, et manifestum est quod aeque immediate. Sicut ergo duo lumina paSSlll1t aeque immediate perficere subiecturn, quare non duae fonnae substantiales? Dato etiam quod totum compositum sit subiectum secundae 2 5 fonnae, illud resolvi patest in subiectum primae fonnae, et hoc sufficit ad identitatem generis, vel quod habeant idem subiectum secundum quod subiectum unius resolvatur in subiectum alterius. Sed sic non est de sapore et colore, quia color est in superficie et sapor in humore, et nec superficies resolvitur in humorem nec humor in superficienl. Ideo sapor et color sunt diversi generis. 3 0 Ad tertiam probationem dicendum quod sunt plures fonnae in eadem rea In fonna enim priori est aliqua privatio, et fonna posterior importat illud cuius privatio est in priori et non importat illud quod est in priori. Et illud cuius privatio est. in priori non importat habitmn inferioris, sicut unitas addita ternario importat illud cuius privatio est in temario et non importat tres unit.ates quae praefuerunt in 3 5 ternario. Sed in s~ciebus est ita uniter quod s~cies superior impor-[O.169vb]tat tot.am perfectionem speciei inferioriset amplius, sicut in quatemario importat totam 20 perfectionem ternarii et adllLlC lUlitatem additam. Sic hOll.o importat totmn perfectiol1em asini et amplius. Ul1de non est talis ordo in fonnis sed in speciebus. Cum ergo dicitur quod si fonnae inferiores et caetera, fmstra maneret: direndum quod non, quia forma superior solum importat habitum cuius privatio est in inferiori 5 et non importat perfectionem inferioris. Et ideo non est ibi aliquid frostra. Et ulterius, cum dicitur quod simul erit privatio et habitus et caetera, direndum quod non, quia etsi mfonna priori sit privatio superioris, ista tamen privatio non est de essentia fonnae prioris, sicut quidam imaginantur ponentes in fusco esse quandam partem albedinis et privationemalterius, ac si componeretur ex 1 0 alba et privatione. Sed ista privatio se habet ad fonnam superiorem simt privatio ad materia:m, quia sicut in materia est privat.io miusClllllque fonnae, in actu tamen fonnae tollitur privatio quae praefuit. in materia. Sic in adventu fonnae posterioris tollitur quaedam privatio quae praefuit in priori composito, et ita non est habitus et privatio Siml1!' Eadem enim potest fieri ratio de forma et materia. 1 5 Ex his patet quod etsi minor primae rationis sit vera, non tamen est [B.154ra] probata. Vennn enim est quod omnes formae inter quas est per se transmutatio sunt eiusdem generis, quia non est transmutatio ab uno gel1ere in aliud, non tamen omnes formae rereptae in materia sunt huiusmodi quod inter eas est per se transmutatio, sic-TIl accepit prima probatio maioris. Nee etiam oportet quod 2 0 omnes fonnae quae recipiuntur in materia quod aeque immediate uniantur materiae, sicut supposuit seCllllda probatio, nee inter formas est ordo talis secundmn perfectius et. imperfectius quod fonna superior semper importat totam perfectionem inferioris et amplius. Sed hoc est verum de speeiebus. Et signum est quod ubicumque loquitur sic, loquitur de speciebus et non de fennis. Cum enim loquitur 2 5 de colore loquitur de alba et nigra et non de lumine, opaco et lucido, quae sunt. principia eoloris. Per hoc patet ad illud quod dieitur ult.erius quod species assimilantur nruneris. Nam in hoc attenditur similitudo quod sicut numerus superior importat perfectionem inferioris et amplius, ita est de speeiebus, et sicut numerus superior 3 0 componitur ex illo cui additur et illo quod additur, sic est. de speciebus in quibus sunt plures formae. In quibusdam tamen non pot.est esse talis eompositio propter contrarietatem et repugnantiam prineipiorum, sicut se habet. mixtum respectu elementorum. Unde in talibus eadem est composit.io fonnae ad fonnamet speeiei ad speciem. Nee tamen est intelligendum quod omnmo sit similitudo inter species 3 5 et. nmneros, quia licet in nmneris illud quod additur fuerit eiusdem rationis cum part.e illius cui additur, non tamen est. ita de farmis quod forma addita fonnae sit 5 2 1 eiusdem rationis. Nee ponunt hoc qui ponunt unitatem fonnarum quod gradus superior sit eiusdem rationis cum inferiori. In alio etiam est dissimilitudo quod remota quaClIDlque unitate a numero illud quod remanet est in s~cie complet.a. Sed sic non est de formis, quia ablata forma specifica corpus quod relnanet non est. in s~cie oompleta. Et ideo post separat.ionem animae, est in continua corruptione et put.refactione. Sed obicies: si corpus remanens post. separat.ionem animae sit illud idem cum eo cuius primus actus fuit anima, hoc corpus adhuc est in potentia ad anim.arn, quia propria materia semper est in potentia ad formam, ut scilicet ad fonnam materia 1 0 quae nunc est sub forma aeris postmodmn fiat sub forma ignis, adhuc ista nmteria est in potentia ut fiat sub forma aeris, et est aliquod agens naturale quod potest facere iterato ipsam esse sub forma aeris. Nunc autem non est agens nat.urale quod potest facere hoc corpus derelictum esse iterato animatum priusquam resolvatur ad materiam primam. Ergo, hoc corpus non est in potentia ad animam, et per 1 5 consequens prius non fuit subiectum animae nec in potentia ad animam. Ad illud dicendrun quod fomm non inducitur in quaC1IDlque materia sed in materia disposita. Unde aliqua est dispositio oorrespondens cuiClIDlque composito qlta n1atlente manet forma in com!Josito et qua soluta solvitur. Dnde aliqua est hannonia in corpore animato, qua soluta statim separatur anima nec lLlterius via 2 0 naturae est pot.entia in corpore ad animam. Et. huius ratio est quia generatio animatorum est. a principio intrinseco ut a virtute activa existente in semine. Unde si hoc oorpus derelictum iterato deberet fieri animatum, oporteret quod in isto corpore esset virtus qualis est in semine deciso, et talem virtutem nu1lum agens natllrale potest in hoc corpus inducere. [O.170ra] Et ideo ex mort.uo non fit vivrnn 2 5 priusquarll fiat resolutio ad tnateriam primam quia oportet materiam primo accipere alimentlUll et deinde virtutem seminis. Unde separata anima cornnnpitur potentia istius corporis ad animam, sicut est de potentia visiva. Manifesturn enim est quod oculus est subiectmn pot.entme visivae. Nunc autem potentia visiva corrwnpi potest per aliquam indispositionem oculi, manente et materia oculi et forma eius, quia 3 0 811ima est. forma substantialis oculi siC1lt fonna totins est foima partis, et tamen manifestmn est quod, licet idem homo sit qui prius ClIDl de vidente factus est caecus eandem materiam et eandem formam habens, subiectum pot.entiae visivae non amplius potest fteri sub potentia ad visum, quia de caeco non potest fieri videns. Similiter est. in proposito. 3 5 Sed obicitur aliquis: si dispositio sic requireretur ad 11abitum fonnae, ergo quot sunt formae tot sunt potentiae in materia, quia cuilibet forrnae correspondet sua 22 dispositio. Hoc autem falsum est, quia una est dispositio contrariomm. Dioondum ad illud quod quat sunt fonnae tot sunt potentiae in materia, quia potentiae per actus distingulUltur; unde si potentiae essent una actus erunt tunc unus. Sic enim arguit Philosophus in tertia Physicorum capitulo de motu. Si enim posse sanari et posse S laborare sint ideI~ ideln essent sallatio et laboratio secundum ipsum. Unde quat sunt actus tot SlIDt potentiae diversae seeundllm rationem; unum tamen sunt secundlUll subiecturn. AD ALIUD dicendrun quod liret [B.154rb] in eadem re sit fanna perfecta et imperfect.a, non tamen dicWltur res pe.rfecta et imperfecta, quia etsi fonna inferior de lOse sit imperfecta, perficitur tamen in adventu superioris. Unde sicut materia de se est imperfecta et fonna est eius perfectio, non tanleIl propter hoc dicetnr compositum perfectum et imperfectum. Similiter substantia est ens simpliciter, accidens autem ens seClUldillll quid, et tatnen res in qua est substantia et accidens 110n dicetur ens simpliciter et seCIDldmn quid. Sic est in proposito; nee est simile de 1 5 tepido et calida, quia UtrunlQue est in specie completa et neutrum est perfectibile respectu alterius. AD ALIlTD direndumquod si propositio intelligatur absolute, simpliciter falsa est. Manifestmn enim est quod Philosophus ponit ordirlem in substantiis in multis locis. Unde, ut videtur, istam propositionem debemus referre ad mentem Philosophi. 2 0 Ip~ enim in illo capitulo detenninat. de lUlit.ate defmitionis et dicit. quod oportet accipere differentiam generis et differentiam differentiae et usque veniatur ad ultimam d.ifferentiam; et. ut. ipse dicit differentia ultima includit totam substant.iam re~ puta si animal dividatur per habens pedes et nonhabens pedes, et haOOns pedes per bipes et. quadrupes. TUllC si bipes esset ultima d.ifferentia speciei, dicto bipede 2 5 non oportet dicere babens pedes. Sed in substantiis nOll est ordo. Unde llltentio Philosophi est quod liret differentiae alicuius rei sint successive quaerendae, tota tamen substantia rei sive speciei simul est, sicut si ponamus per generationem formae acquiri formas. Ferma tamen speciei generatae tota substantia sinlul est, et non successiva sieTIt est in motu et tempore. Sic intelligit hic Philosophus quod 3 0 licet. differentia sit quaesita IJe'T differentiam successive, talis tamen successio non est in substantia existente, sed tota simul est. AD ALIUD direndum quod in quibusdam genus et different.ia accipilIDtur ab eadem. forma sient in intelligentiis, tamen secundum diversos gradus perfectionis sicut in intelligent.iis. Ista tan1en intelligentia intelligit et in hoc convenit CLUIl aliis, sed isla 3 5 intelligentia sic intelligit et inhoc differt ab allis. Unde ab eadem fanna secundmn quod est principium intelligendi accipitur ratio generis, et secundlllIl quod est. 23 prmClptlUIl SIC intelligendi aCClpttur ratio differentiae. Vel ab hoc quod est principium essendi accipitur ratio generis et ab eo quod est prmcipium intelligendi ratio differentiae. Sed in quibusdam genus et differentia acciphmtur a diversis, sicut animal 5 accipitur a sensitiva et rationale a ratione, et nomen generis et nomen differentiae ab istis partibus accipiuntur et istas partes directe significant, indirecte tamen utrumque significat tatum, quia ista nomina significant per tnodum continentis, sic1.lt manus est pars hominis et tamen nomen potest imponi huic parti denominative de toto; potest praedicari denominative direndo: homo est nlanucatus. Et si manus esset 1 0 pars essentialis, ista praedicatio esset essentialis, sicut ista: homo est animatus. Nunc autem rationale clirecte importat rationem sed indire,cte et concretive importat habens. Sed habens rationem habet sensum et similiter directe importat sensibile. Tamen non determinatur utnnn hoc sensibile sit in specie per suam sensitivam vel non, nee detenninatur in qua specie sit. Et ideo genlls indirecte dicit tatum, directe 1 5 tamen dicit partenl. Per hoc ad rationem dicendum quod verum est quia ultima differentia praesupponit orrmes alias priores siCllt forma formam, quia unicuique inest intellectus inest sensitivum, vegetativum, et caetera. Unde totam substantiam dicit ultima inclirecte et concTetive, clirecte tamen non dicit tatum; nec hoc intelligit 2 0 Philosophus. AD ALIllD patet per illud quod etsi genus et differentia accipilUltur a partibus, per modum tamen totins significant. Concretive ideo de toto praedicantur sicut capitatum de toto homine. AD ALIUD dicendmn quod etsi genus in significando accipiatur a [0.1 70rb] forma 2 5 priori, indetenninate tamen repraesentat quamlibet posteriorem. Unde nullanl posteriorem praescindit, et ideo divisio generis per differentias non est per forrnas simpliciter alteras simt divisio subiecti per accidentia. Et praeter hoc ex forma generis et differentiae faci1lllt vere llllUffi. Sic autem non est de forma subiecti et accidentis. 30 Li II, Qu.4a QUAERITUR utrum anima debeat uniri tali corpori naturaliter, scilicet organico. Et videtur quod non. MATERIA debet proportionari formae. Cum igitur anima sit forma simplex et 3 5 inoomIptibilis et corpus hominis est corpus maxime heterogeneum et corruptibile, videtur quod tali corpori non debet uniri. 24 PRAElEREA. Anima hrunana est forma maxime immaterialis inter formas materiae u.rutas. Cuius signmn est quod aliquam operationem habet in qua non utitur parte corporis sicut organo. Sed illud corpus est maxime a materia remoturn, quod est subtilissimlUIl. Ergo, anima hrunanamaxime debet. lUliri corpori subtilissimo, IJut.a 5 igni, vel salt.em corpori ill quo dominat.ur ignis. PRAElEREA. Nobilissima forma nobilissimae mat.eriae debet. uniri, quia nat.ura facit quod melius est. Ergo, anima humana deoot. uniri nobilissimo corpori. Sed corpus tant.o est. nobilius quant.o est. a contrarietateremotlllll. Sed corpus hmnanum [B.154va] rninime est a oontrarietat.e remot1.lll1, quia citius cornunpitur quam 10 quoddam aliud. Sed corpus coeleste minime est. contrarietati subiectlllll. Ergo, anima hrunana magis debet uniri corpori coelesti. PRAE1EREA. Perfectiori formae debeturperfectius susceptibile. Sed int.er onmia corpora animatum corpus humanum est minus perfecturn: animalia enim instrumenta habent. sibi naturaliter insita, put.a cornua et ungues loco arrnorum, 15 corium et pilos loco indumentonun; sed talibus privatur corpus humanum. Ergo, t.ali corpori non debet. anima hlIDlan uniri. AD OPPOSITillvt est Aristoteles: dicit enhn quod anima est actus corporis physici organiCl. DICENDillvt quod cum materia sit propter formam sicut propter fmem et non e 2 0 converso, ex fonna considerandum est qualis debet esse materia. Nunc autem anima humana inter formas medium gradum tenet: tenet enhn supremum gradum inter formas rnateriae unitas, quia aliquam operationem habet in qua non u.t.itur aliqua parte corporis sicut organo. Sed inflffiIDn gradum tenet inter fonnas intellectuales, quia non habet notitiam rerum sibi naturaliter inditam, sicut habent 2 5 substantiae separatae, sed ex sensibus exterioribus acquisitam. Et quia natura non deficit inneressariis, ideo oportet necessario corpus cui unitur anima hutI1a1la esse tale quod possit esse conveniens subiectum sensitivae. Operatio autem sensus non fit sine organo corporeo, et ideo oportet necessario corpus humanu.m esse organicum. Sed inter omnes sensus tactus est primus, quia omnes fundantur super 3 0 t.acturn. lJnde oportet corpus hutI1a1lUffi esse: conveniens tactui: organum vero tactus est medium inter sensibilia prima quae sunt calidurn, frigidurn, humidum et siccum, quia sic potest esse in potentia ad sensibilia extrema. Aliter enhn est de organo tactus et de organo alterius sensus, quia organ1llIl alterius sensus denudatur a propriis sensibilibus extremis et mediis; organum vero tactus denudatur ab 3 5 extremis, non tame!l a mediis. Sed inter omnia corpora corpus 11umanum maxime reductumest ad aequalitat.em, et ideo in hon1ine est tactus pe.rceptibilior, et ideo in 25 homine est cognitio purior, in tantum quod homines qui sunt melioris tactus sunt melioris intellectus. Nam ut dicitur in secundo, molles carne sunt apti mente. Patet igitur in connnmll quod anima hmnana conveluenter unitur tali corpori. Illud etiam patet in speciali quia quanta forma est imperfectior tanto sua 5 materia in partibus minorem habet diversitatem. lTnde corpora elementaria in suis partibus unigenea sunt, nee haoont motus et operationes nisi per sua accidentia, ut movere sursum propter levitatem, et ita de allis. Sedanima vegetativa perfectior est quam elementaris, et sensitiva quam vegetativa, et ideo maiorem diversitatem requirit in suis partibus. Et similiter sensitiva et intellectiva, quia non solmn habent 1 0 operationes consequel1tes sua accidentia, sed diversas habent operationes secundmn diversas partes: sicrlt plant.a secundmn radicem trahit. alimentum et seclmdum folia coaperit fructus, et ita de allis. Quia igitur [O.17Ova] anima humana est fanna perfectissima, ideo perfectiores habet operationes; et corpus cui mlltur inter onmia habet maximam diversitatem, ut patet intuenti dispositionem corporis sive 1 5 autonomiam, quod idem est. AD PRIMlTM argmnentum dicendrun quod duplex est dispositio in materia, una propter quam eligitur materia et alia est quae· ex necessitate materiae oonseqlutur: sicut ferrum ad serram eligitur propter eius duritiem, quia propter eius duritiem conveniens est ferrum ad serrandurn dura. Sed alia est dispositio quae materiam 2 0 consequitur, sicut contractio mbiginis quae materiam oonsequitur: et propter hanc non eligitur ipsum ferrum nec propter hanc dispositionem debet dimitti ferrum, quia alia materia ad serram oonvenientior non invenitur. Sic inproposito: anima humana praesupponit sensit.ivam in corpore cui unitur; sensitiva vero requ.irit oorpus organicum et conveniens tactui. Illud tamen quod est subiectum sive organum 2 5 tactus, cQmpositum est ex oontrariis et per consequens corruptibile, et corruptio est dispositio eonsequens materiam. Sed propter hane non eligitur ad talem formam sed propter dispositionem primam. Unde quia impossibile est invenire organum tactus sine oorruptibilitate, ideo non potest anima humana convenienter uniri nisi tali corpori. 3 0 AD ALIUD dicendmn quod [B.154vb] tale corpus non correspondet hominipropter intellectivam secundu.m se, se·d magis propter sensitivam. Sensus autem non potest esse in corpore simplici, ut patet in tertia, nec in corpore mixto in quo dominatur ignis, propter eius excellentem virtutem activam: sed magis habet esse in corpore aequaliter complexionato. 3 5 AD ALIUD dicel1dmn quod corpus hrunanum inter corpora animata maxime est a eontrarietate remotum, quia in oorporibus simplicibus Slll1t contraria extrema et in 26 corporibus aliorum animatorum minor e·st aequalitas proportionis. Vennntamen quia quod est aequaliter proportionatlUIl facilius reredit a medio, ideo corpus hominis facilius corrumpitur quam multa corpora aliorum; sed quia vita stat per calidum inextinguibile et per humidum non de facili exsiccabile, ut dicitur in De 5 morte et vita, et homo magis ab1ll1dat in calida et humido multis aliis, ideo corpus eius magis durat quam multa alia. Et ideo est quod multa sunt longioris vitae propter aequalitatem suae complexionis et multa brevioris propter exrellentiam calidi velhumidi. LTnde ad fonnam dicendlllll quod inter corpora susceptiva tactus corpus 1 0 hOtninis maxime est elongatlIDl a contrarietate, quia maxime consistit in aequalitate complexionis; corpus autem coeleste non est susceptivmn tactus. Ideo, et caetera. AD ALIUD dicendumquod anima hlnnana perceptiva est universalium et ideo non potest sibi detenninari a natura quocumque indiget, sed anima brutorum est solum perceptiva particu1arium et ideo auxilia sibi necessaria bene POSSlUlt sibi deterrninari 1 5 per naturam. Quaecumque tamen aliis animalibus inslUlt per naturam homo per intellectum et artem sibi potest applicare, quia intellectus est species specienun et manus est organum organorum. Ideo homo potest facere quidquid vult per ilia instrumenta infmitorum modormn. 2 0 Li II, Q.5a NUNC QUAERITUR an ex corpore et anima fit lUllUIl. Et videtur quod non. QUIAexmotoreetmotononfitvereunum, quia mavens et motum fonnaliter sunt distinctum, per Philosophum octavo Physicorum. Sed anima est motor corporis. Ergo, et caetera. 2 5 PRAETEREA. Ex anima et corpore fit unmn sicut ex cera et figura fit unum Sed ex eis fit unum per accidens. PRAETEREA. Illud quo subtracto solvitur aliquorum unio illud est mediumuniendi ea. Sed subtracto spiritu solvitur unio corporis et animae; ergo, spiritus est medium. Sed quae lllliuntur per medium non constituunt unmn per se. Ergo, et 3 0 caetera. PRAETEREA. Anima non unitur cuicmnque corpori sed disposito. Dispositio ergo in cOrp<Jfe praecedit inductionem animae. Ergo, dispositio est medimn in uniendo animam corpori. Sed dispositio est accidens, et quae per accidens lllliuntur non constituunt unum per se. 3 5 OPPOSITUM [O.17Ovb] dicit Philosophus quod non oportet quaerere quomodo ex corpore et anima fit unum. 27 DICENDillvl quod ante tempus Philosophi maxhna fuit diffiC1.lltas crrca istam quaestionem. Quiclam enim posuerunt quod anhna primo uniretur corpori incorruptibili a quo numquam separaretur et mediante ilIa uniretur corpori corruptibili, ut Platonici;. quiclam posuerunt quod lUliretur mediante spiritu, et 5 quiclam quod mediante lure caeli. Sed ista sunt impossibilia quia si anima uniretur corpori ut motor mobili, ut posuit Plato, tlUlC neresse esset ponere medium inter animam et corpus, ut potelltiam animae ex parte corporis et dispositiollelTI ex parte mobilis. Nunc autem anima unitur corpori ut actus et fonna, et ideo non potest esse aliquod medium inter animam et corpus. Cuius ratio est quia sient unumquodque 1 0 est ens, sic est lUlum; nlUlC autem animatum est ens actu per animam, cum anima per suam essentiam sit actus; nec corpus esse habet in actu specifico nisi per anim.am, et ita nee haoot unitatem nisi per hoc quod anima lUlitur corpori. Unde sicut anima per hoc quod unitur corpori et est actus eius, facit per se esse, sic per se facit lUlum. Unde suae unitatis non est alia causa quaerenda nisi quod hoc est ut 1 5 actus et illud ut materia, existente agente quod reducit materiam de potentia ad actum. AD PRIMU1vI argumentum dicendum quod anima est actus corporis et motor corporis, sed in quantmn forma est unitur corpori per suum esse, scilicet in hoc quod est et ita immediate. Sed movet corpus per suam potentiam, quae potentia 2 0 supponit corpus actu animatum, ita quod anima per vim motivam dicatur mavens et corpus animatum dicatur mot1llll. Et hoc est sic intelligendum quod aliqua est pars in animali mota non per apprehensionem, sicutin motu augmenti et decrementi. Et similiter cordis: quia mediante corde anima movet alias partes, ipsum tamen cor movetur naturaliter sicut ignis ascendit et terra descendit, sed ipsum cor motum 2 5 mo'vet alias partes: lll1de cor intelligitur [B.155ra] quasi medium inter animam et alias partes motas. Unde aliis partibus dicitur anima uniri sirot motor mediante corde, sed ipsum cor movetur naturaliter. Et ideo solet dici quod anhna in quantum forma est unitur materiae immediate, in quantlIDl motor unitur mediate quia mediante potentia motiva quae est in corde. --Ad fonnam dicendum quod si anima 3 0 esset solum motor et non forma, ex eis non fieret vere unum. AD ALIUD dicendum quod similitudo inter figuram et ceram et corpus et anirnam attenditur quod sicut figura unitur cerae immediate sic anima corpori. AD ALIUD direndum quod subtracto spiritu subtrahitur unio animae cum corpore non quia spiritus ftut medium, sed quia subtracto spiritu tollitur dispositio per quam 3 5 corpus appropriatur animae. AD ALIUD dicendmn quod impossibile est accidens aliquod esse medimn inter 28 formam substantialem et materiam, quia materia est in potentia ad orones formas, tarnen sub quodam ordine: unde prima forma primo recipitur in materia. Sed substantia praecedit accidens oognitione defmitione et te·n~pore, et ideo primo recipitur fanna substantialis. Et praeter hoc prima fanna recepta in materia est esse, 5 et esse est a fanna substantiali: ergo, fanna substantialis recipitur ante formam accidentalem. Intelligendum tarnen est quod licet. in inductione animae maneat fonna corporis in sms dispositionibus et dimensionibus, istae tamen dimensiones sive dispositiones non sunt medil1Ill uniendi animam Cilll1 corpore, quia tlgura nmnquam imprimitur cerae nisi extensae et cedenti, et figura imn~ediate unitur cerae. 1 0 Sic in proposito: licet. simul sint corpus et suae dispositiones, animae tarnen proprimn susceptivlll11 est ipsum corpus; nee ipsae dispositiones habent intelligi ut medium, quia post inductionem animae illae dispositiones sunt ipsius totius, et non sunt medium. 1 5 Li II, Q.6a lTtrum autem unumquodque et rnetera. [413b13] CIRCA JLLUD quaeratur utrum in homine vegetativu.m, sensitivum et intellectivum smt tres animae aut sint tres potentiae unius animae. Et videtur quod non sint tres anrrnae. QlTIA si tres sint animae in homine, quaero quid unit eas: non corpus quia corpus 2 0 magis continetur ab anima [O.171ra] quam eontineat. Egrecliente enim anima corpus expirat et marcessit. Si aliquid alterum uniat istas animas, opcrrtet quod hoc sit anima. Sed tlme quaero utrum sit divisa in tres vel non: si una est, eademratione standum in primo; si sit divisa in tres, quaero quid lUlit eas: et erit processus in infmitlUll. 2 5 PRAETEREA. SiC1.lt in figuris illud quod prius est potentia in eo quod est. consequenter, sic se habet in animatis: sicut enim trigonum in tetragono SIC vegetativum in sensitivo, per Philosophum hie. Sed tetragonum non est trigonum per aliam figuranl quam per tetragonum. Ergo, eadenl ratione animatum non est animatum per aliud quam sensitivum. 3 0 PRAETEREA. Ex corpore et anima fit animatmn. Si igitur honlo haberet tres animas, esset tria animata. PRAETEREA. Quanto aliquid est propinquius prmcipio tanto in eo mmor est diversitas et n1aioris perfectionis: illud in substantiis separatis manifestum est. Si igitur in homme essent tres animae, inter omnia inferiora homo haberet in se 3 5 Inaximam diversitatem, et per consequens esse imperfectius. PRAETEREA. Ubi prius et posterius distinguitur per essentiam, remota posteriori 29 non oportet amoveri prius, ut remoto quaternario non oportet amovere ternarium. Si igitllr in hOlllllle essent tres animae, recedente intellectiva possit manere animal et remoto sensitivo possit manere vegetabile. Quod est contra sensum. PRAElEREA. Operatio intellectus, si fuerit intensa, impedit operationem sensus, et 5 e converso. Sed hoc non esset nisi principia istannn o1Je'rationum essent idem 1Je'r essentianl. Ergo, et caetera. PRAElEREA. Quando aliqua duo accipiillltur a diversis unum de altero praedicabitur. Hoc erit per accidens vel secunda modo dicendi per se: per accidens si non ordinata, ut 'homo est album'; secundo modo dicendi per se si sint ordinata, lOut 'superficies est colorata'. Si ergo animal acciperetur ab una fanna et homo ab alia, haec vel erit ~ accidens vel secunda modo dicendi per se 'homo est animal' . PRAETEREA. Ubi aliquid praedicatur de altero in abstracto, necesse est ea essentiam importare eandem, eo quod talis praedicatio est in quid. Sed differentia superior praedicatur de inferiori in abstracto, ut'rationalitas est sensibilitas·. Ergo, 1 5 et caetera. Probatio Philosophi in septimo Metaphysicae: dicit quod si oportet acci~re differentiam differentiae, dividenda est per differentias per se et non per accidens, ut habens [B.155rb] pedes non dividetur per alatum et non alatmn, quia non sunt differentiae ~dis per se; sed dividi potest per habens pedes fissos et non habens pedes tissos, quia tissio pedis quaedam pedalitas est. Propterea, secundlllI1 2 0 genus non fit comparatio, per PhilosophlllI1 in septimo, quia genus non est una natura. Sed si alia esset anima intellectiva quam sensitiva, animal in diversis speciebus erit una natura, et ita secundum genus posset fieri comparatio. AD OPPOSITUM. Nihil illlUtn et idem potest esse ab intrinseco et ab extrinseco, corruptibile et incorruptibile, rationale et irrationale, extenslUTI et non extensum, 2 5 simul et semel ens et non ens. Sed vegetativa et sensitiva sunt ab intrinseco et intellectiva ab extrinseco, per Philosophrun in De animalibus; sensitivun~ et vegetativrun sunt corruptibilia et intellectivum incorruptibile, per Philosophum hic; praeterea, vegetativum et sensiti\rum sunt irrationalia et intellectivwnest rationale; et praeterea, sensitivurn et vegetativwn extenduntur cum corpore, intellectivurn 3 0 extensionem non habet; et praeterea, vegetativwn et sensitivwn existlIDt quando intellectivum non existit, quia embryo in matrice prius vivit vita plantae quam animalis. Ergo, impossibile est ista tria esse idem per essentiam. ET DICITUR quod tria slmt tres potentiae in eadem essentia animae. Quia cum inducitur vegetativa virtus activa in semine disponit materiam ad ulteriorem. 3 5 perfectionem, puta sensitivam, qua inducta cornunpitur vegetativa. Sed virtus in semine· adhuc potest materiam ulterius disponere, ut ad susceptionem intellectivae, 30 et materia sufficienter disposita inducitur intellecti\7a ab extrinseco et corrumpitur sensitiva cum orrnlibus suis dispositionibus. Sed quia fonna posterior continet formam imperfectam in virtute, ista anm1a ultima in, \rirtute continet VirtutelTI, \regetativae et sensitivae. Et ideo istae sunt tres potentiae, et tamen una est anima. S [O.171rb] SED ![.tLUD non'lidetur: Quia mutatio recipit speciem et distulctionem a tennino. Si igitur termini sint diversi generis, mutationes genere diffenmt, et si mutationes gene,re (lifferant, non Imbent lUlllffi tenninum. Nunc au.tem creatio et generatio genere differunt; ergo, impossibile est quod eundem tenninum habeant generatio et creatio. Sed anima intellecti~vaest terminus creationis: ergo, C1.U11 aliqua 1 0 generatio sit hominis, necesse est ponere aliam formam quae sit tenninus generationis. Ista fanna non potest esse aliqua dispositio accidentalisM Nam auctores huius positionis supponunt quod in inductione intellectivae omnes dispositiones priores accidentales corrumplIDtur. Oportet ergo ponere quod sit aliqua forma substantialis. Et praeter hoc propria dispositio accidentalis proprium 1 5 subiectum requirit. Ista autem forma quae est u.ltimus tenninus generationis naturalis non potest esse forma corporis, quia alia forma perfectior est et ultima perfe,ctior; nec IJotest esse vegetativa, quia pe,rfectior est sensitiva. Sed inter forlnas per naturam lllductas nulla perfectior est quatn sensitiva: ipsa ergo est ultimus tenninus generationis naturalis, et per consequens est ultimus generationis hominis. 2 0 Sed hoc non esset si ipsa corrumperetur in in,ductione intellectivae, qllia sic non esset aliquid in homine ponere praeter materiam, primam et tenninum ere-ationis. Hoc videtur impossibile quod nihil sit in homine quod sit tenninus generationis. Ergo, necesse est pone,re plures fonnas in homineM Praeterea, qui aufert operationes proprias aufert fonnas naturales secUJ:ldum 2 5 Commentatorem, et seC1.1l1(lum Philosophum in fme Meteormn omnia detenninata sunt opere. lTnumquodque enim haret proprium, opus, quod cum potest facere dicitur unumquodque tale, quod ClUTl non potestnon dicitur nisi aequi\roce. Sed in quibusclam partibus hominis non apparet aliqua operatio sensitivae, inquibus tamen apparet aliqua operatio vegetativae., ut in capillis et in partibus paralysi percussis. 3 0 lJnde Philosophus in tertio dicit quod pilis et nervis non sentimus. Hoc autem esset impossibile si in homine ista tria esserlt un.a substantia: illud potest ostendi per rationes superius tactas in, alia quadam qttaestione praecedente. IDEO DICENDU1v1 quod inhomine alia est anima sensitiva et alia vegetativa et alia intellectiva. Virtus enim activa in semine cum dispOSllerit materiam ad formam 3 5 carnis et sanguinis, corrumpitur forma seminis, quia istae formae sunt inoompossibiles: ideo in adventu lIniUS cOmlmpitur alia. Sed ista virtus patens est 5 3 1 ulterius disponere illud ClllUS est acl inductionem vegetativae quo sufficienter disposito per actionem naturae inducitur vegetativa. Et ulterius potest SUlllTI subiecttun disponere ad sensitivam; et ipsa inducta ulte·rius potest disponere ad intellectivam, sed ipsam non potest indurere. Nec est necesse quod inter istas posteriori cornnnpatur prior, quia inter istas fannas nulla est contrarietas, sed ipsae etearnm dispositiones SlUlt compossibiles; quia in materia, sicut in carne in primo mixto quod est susceptiVUffi animae, sunt potentiae· ad diversas formas Be-cundum quod possibile est ipsum disponi magis et magis, et inter suas dispositiones est quidam ordo gradus ad gradum, nec istae dispositiones Silllt lUligeneae. Et ideo in 1 0 adventu posterioris non corrumpitur prior, sicut in adventu albedinis non manet dispositio quae fuit in fusco. Sed sicllt dispositio calidi potest esse cum dispositione odoris, sic dispositio intellectivae quantumcumque intensa potest esse C1lffi dispositione sensitiva quantumcumque intensa. Unde sirot fonnae sunt diversae sic et dispositiones. 1 5 AD PRWillv1 argume·ntum dicendum quod Plato posuit diversas animas esse in d.iversis partibus corporis, ut nutritivanl in epate et cognitivam in cerebro et concupiscibilem in corde. NlIDc autem manifestum est quod ex diversis loco et tempore distinctis non fit lIDUffi nisi uniantur per aliquid. Et ideo si sic distinetae animae essent dispositae in homine, neoosseesset aliquid ponere, aliquam formam, 2 0 per quam llnirentur. Sed sic nOll ponimu.s in proposito, sed sicut materia Be-habet ad fonnam sic compositumex materia et fanna priori se habet ad compositum. Et cunlquaerisquidunit eas [O.171va] dieo quod se ipsis uniuntur, ultima tamenest causa totius llllitatis in toto. AD AlJUD dicendmn quod animata comparentur tiguris et non ipsae animae. 2 5 Unde sicut in tetragono est trigonum et quid altenm"l, ut habitus quarti angul~ sic in re sensibili est vegetativum et quid alterurn, ut anima sensitiva. Et sicut tetragonllffi non continet in se trigonmn per aliam figuram quanl per tetragonUtIl, sic nee sensitivmn est vegetativmn per aliud quam per aliquid suae speciei. Per aliam tamen formam est vegetativmn et sensitivUtIl, sicllt alia est fonna trigoni et. quarti 3 0 anguli. AD ALIUD dioondum quod ad hoc quod sint tria animata requiruntur tres materiae. Unde etsi in hornine sint tres animae, non tamen dicetur tria aniInata: quia una est ibi materia loco et sLLbiecto non clistincta. AD ALIUD dicendum quod simt dicit. Philosophus in secundo De coolo et. mlll1do 3 5 quinque sunt ordines mtmdi: Quaec1am enim sunt quae absque omni motu et mutatione habet vel partieipat suam beatitudinem, ut prima causa et substantiae 5 3 2 separatae. Aliquid est quod lillO motu vel paucis m.otibus Sualn participatlt felicitatem, sicut corpora coelestia. Et aliquid quod multis motibus, SiC1.lt honlo. Aliquid \Tero non potest pervenire ad beatitudinem sed ad aliquid praevium, SiC1lt. sentire sicut bruta. Et aliquid nec potest per\renire ad beatitudinem nec ad praevium eius ut rnatlim.ata. Nunc autem seClllldlllIl hoc alius est ordo inter res nlateriales et innnateriales, quia in imnlate.rialibus quanta aliqllid simplicills tanto perfectius, se<l in materialibus est e· converso: quanta perfectius tanto composit.ius. Et ideo elementa Silllt imperfec1issima quia simplicia. AD ALIUD dicendum quod vegetatiVlUll agit mediantibus qualitatibus acti'vis et 10 passivis, sed sic non agit intellectivum ne·qoo sensitivlUll. NlIDC est ita quod omnis corruptio hic inferius est IJer qualitates act.ivas et passivas; et ideo si aliquid agat in hominem, per prius agit in subiec1um sensitivi et vegetativi. Unde numqt13IIl educitur intellectiva nisi prius vincatur unio sensit.ivae, nee educitur sensitiva nisi prius solvatur umo vegetativae. Et icleo etsi ordo sit itl generatione ita qllOd 15 veget.ativa praecedat. sensit.ivan1 et caefera, in eorruptione tamen simul rere.dlll1t sec'lll1dum templls, et ideo non manet animal post. eductionem intellectivae. AD ALIUD diool1.dum quod nos non intelligimlls nisi ill phatltasia, lUlde quanta intellectus magis operatuT tanto magis laborat phantasia in ministranelo ei phantasmata. Sed eillil phantasia intense laborat C1.ltIl sit quasi suprema virtus 2 0 sensitiva, impediillltllT virtutes sensitivae inferiores, quia spiritus nati de.servire viribus inferioribus penit.us recurrunt ad phantasiam. Et ideo operatio sensit.ivae impedit operationem intellectivae per accidens, quia quanta aliquis magis intendit alii tanto minus intendit sibi. AD ALIUD dicendum quod ubi est praeclicatio per accide.ns vel per se secunda 25 m.odo, praedicaturn non pertinet ad essentiam subieet~ vel e COl1verso, nee ambo SlUlt de. essentia tertii. NllllC autem animal etsi ab alia fanna accipiatur quam homo, ilIa tamen fanna est. de e·ssentia hominis; et ideo est. per se· praedicatio primo modo. lTnde neganda maior rationis; vel si concedatur, oportet ipsam intelligi: ubi neutnun est de essentia alt.erius, ne·c neutnun vel ambo de essentia tertii. 3 0 AD ALIUD dicendlUIl. quod differentia superior non semper praedicatur de. inferiori in abstracto. Unde· haec est falsa -rationalitas est sensibilitas-sicut ista -intellectiva est sensitiva-vel sicut ista -rationari est sentire-. Et cum dicitur -fissio pe:dis et caetera-dicendum quod Philosophus non plus intelligit. nisi quod habitus pedmn fissorrun est quaedam differentia habentis pede.s. Unde non dicit absolute quoel 3 5 fissio est pedalitas, sed est quaedatn lJedalitas, quia etsi includat pedalitatetn, aliud tamen ineludit quam peelalitatem, sicut hmnanitas aliud quam animalitatem, ut 5 3 3 rationalitatern. Unde ubicumque differentiae accipiuntur a diversis fannis, praedicatio clifferentiae superioris de inferiori in quid non est in abstract.o primo modo nec superior est. de intellectu inferioris in concreto. Et ideo positio plurium in defmitione non causat nugationem: hic enitn non est nugat.io'substantia animata sensibilis'. Aliter tamen est si differentiae sumantur ab eadem fonna sub diversa ratione, sicut in substantiis separat.is et. simplicibus. AD ALIUD dicendum quod aliter est de genere, specie et clifferentia: species enim directe totllrn signitlcat aggregatum ex [0.171vb] materia et fanna, sive sit una sive plures; sed ubi sunt plures formae, nomen generis sumitur a fanna priori, toti tatnen 10 composit.o ex materia et fonna specifica imponitur. Sed hoc totum non significat. nisi sub ratione fannae prioris et quia toti imponitur indeterminate. Ideo sicut species sunt diversae llat.urae·, sic et ipSlUll genus diversa natura est. Unde genus partern repraesentat directe, et ex consequenti totum. Sed differentia ultima directe importat formam ultimam a qua sumitur concret.ive; toti tamen imponitur et ideo 1 5 totum indirecte· representat. Uncle rationale est haOOns anitruun sensitivanl. Unde si genus solum imponeret.ur ad significandum sensitivam praescindendo fonnas specificas, secundum genus posset fieri comparatio, dato quod forma prior esset una natura. NlUlC autern toti impomtur, et ideo non est una natura, sicut nec species eius sunt una natura. Ideo est etiam quod [B.155vb] divisio generis per differentias 2 0 est per se: quia et.si fonnas differentiannn non importet directe, indirecte et indeterminate tatnen illas importat. Et ideo dicitur quod differentia addita gel1eri determinat genus, lmde fonna differentiae est fonna generis sed non est forma a qua accipitur genus. Et quia fanna illius generis est fanna differentiae, sic ideo divisio generis in species est per se. Sic autem non est de subiecto et aocidente, ut dictum 2 5 est supra. Li II, Q.7a CONSEQUENTER QUAERITUR utnnn in parte plantae decisa sit aruma. Et videtur quod non. 3 0 IN ILl.;O est anima cuius est actus. Sed anima est actus corporis organici. Nnnc autern quaelibet pars plantae non est corpus organicum. Ergo in ilIa parte non est anuna. PRAETEREA. Fanna naturalis inducitur ab agente naturali. Sed dividens plantarn est agens vio1entum. Cum ergo anima sit fanna naturalis in parte plantae divisae, 3 5 non erit anima. PRAETEREA. Corpus organicumestmateria proxima ad animam. Cuius ergo est 5 3 4 animam inducere eius est COrpllS organizare. Sed di\ridens plantam non organizat corpus, sed nlagis eius organizationenl solvit. Ergo, et eaetera. OPPOSITlThtl dicit Philosophus. IJICENDl]}v1 ad quaestionem quod qltanto fonna est imperfectior tanto minorem diversitatenl requirit in partibus suae materiae. Unde ql1ia forn1.ae elementorum sunt imperfectae, ideo partes elementorum unigeneae: quaelibet enim pars ignis est ignis. lJnde inter omnes animas anima plantae est imperfectior, et ideo minorem. diversitatem requirit in partibus in tantrun quod in unaquaque parte potest. salvari. Uncle· anima plantae una est seC1Jl1dillll aetum, plures tamen in potentia, sieut fonna 10 lapidis oontinui una est secundum actlUIl plures tatnen in potentia, quia in quot partes est. divisibilis tot fonnae est in potentia. Et idem est de quibusdam animalibus corporis anulos~ quia talia decisa vivunt, movent.ur et. sentiunt.. Vita tamen ineis non diu conservatur post divisiorlem, quia animatum non potest. salvari sine alimento nee dicitur in i8tO sec1Jlldo cui de·putatum est. cert.run organrnn, et 15 huiusnl0di decisa privantur organa et. per consequens nOll possunt. reeipere alim.entrnn, et ideo non possunt diu conservari. Intelligendum tamen quod non quoeumque modo decisa viVllllt: 81 emm plantae dividantur in 10nglUIl statim morient.ur. Et hlrius ratio est quia vita stat. per ealidum et humidurn, unde in quolibet at1imato est una pars in qua radiealiter 2 0 abundat calor naturalis et aliqua in qlla abundat hlunidum. Ista autem pars in animali perfecto est cor, sed in planta huic parti proportionatur medulla diffusa per totam plantarn in sui medio; huic etiam parti in animali atllllllOSO oorrespondet quaedam pars extensa per spinam. Et ideo si dividatur tale animal vel planta ex transve·rso ita quod pars proportionalis cordi in qua radicaliter est vita maneat. 2 5 secundunl aliquam debitam proportionem, post decisionem Vi\JUIlt. Sed si ista dividantur itl longrnn, statim solvitur harmonia huius partis, et ideo statim moriuntur. AD PRIMlJM argumentlUIl dicendum quod licet anima sit actus corporis organici, anima tamen plantae est ita imperfecta quod 110n requirit magnam diversitate·m. in 3 0 partibus. {Jnde pars plantae sufficienter est organizata quantrun requirit talis anima. AD ALIUD dicendum quod 811ima plantae indivisae est in potentia propinqua ad plures animas nee requiritur nisi solvens vel dividens. Unde anima quae est in parte post divisionem ad actlll11 primum [O.172ra] reducitur per generans, sed ad actum distinctionis ab allis partibus reducitur per dividens nee requiritur aliud agens. Et 3 5 hocest propter eius imperfectionem in genere animae et propter proplllquitatem ad m.ultiplicationem. 3 S AD ALIUD dicendum quod dividens solvit organizatione~ et ideo non inducit animam de novo, sed tamen dividens illud quoel prius fuit pars organizati iam facit esse actll per se separatum a toto. Et eodem modo partem animae iam facit esse· animam. Unde nec novam facit organizationem nee inducit novam animam., sed S quod est in potentia reducit in ac11Ull. liLlI, Q.8a Potentiarum autem animae quaedarn, etc. [414a29] CIRCA ILLUD QUAERITUR utrum anima sit sua potentia. Et videtur quod sic. POTENTIA est primum principium agendi vel patiend~ ut patet per defmitionem 1 0 potentiae in quinto ~Ietaphysicae. Sed anima est illud quo primo vivimus, sentimus et intelligimus. Ergo, anima est potentia quae est principium actionis nostrae, et per consequens sua potentia. PRAETEREA. Sicut principium passivum ad suam potentiam, SIC princlPIUtn activum ad suam. Sed materia quae est [B.156ra] principium passivum est sua 1 5 potentia: Nam si non, potentia erit in materia, et materia est in potentia ad onme· illud quod est in ipsa. Ergo, est inpotentia ad suam potentiam, et eadem ratione in potentia ad istam potentiam, et ita in intinitum. Ergo, principium activum cuiusmodi est anima, pe,r Philosophum secundo huius, erit sua potentia. PRAETEREA. Quanto fonna est perfectior et simplicior tanto minus distat ab actu. 2 0 Unde prima causa, ctll1l sit simplicissima et perfectissima, est sua operatio. Sed anima est perfectior et simplicior qllalli tOrma accidentalis, cum nec intendatur nee remittatur. Cunl igitur aliqua forma acciclentalis sit immediaturn principiunl actionis, ut calor calefactionis, multo magis anima erit immediatlnn principium suae operationis. Sed immediatrnn principium est potentia. Ergo, et caetera. 2 5 PRAETEREA. Accidentia non Srult principia differentianun substantialium, quia differentiae substantiales pertinent ad defmitione~ ad quam non pertinent accidentia. Sed rationale et irrationale S1lllt differentiae substantiaIeset aocipiuntur a sensu et ratione quae sunt potentiae. Ergo, potentiae non sunt accidentia. AD OPPOSITlJM. Anima est essentialiter actus. Cum ergo actus et potent.ia SlUlt 3 0 maxime opposita, non erit essentialiter potentia. Praeterea, potentia nat.uralis et. impotentia sunt. in secunda specie qualitat.is, anima autem est. in genere substant.iae. Cum ergo pot.entia animae sit. ei naturalis, anima non erit. sua pot.entia. DIC'ENDU1vI quod anima non est sua potent.ia. Quod pat.et. ex mult.is. --Primo, quia 3 5 sicut essentia ad esse, sic potent.ia ad o~rari; ergo pennutatiIn, sicut. esse ad operari sic potent.ia ad essentiam. Sed in nullo cit.ra ptimum est operari suum esse. Ergo, 5 3 6 in nullo citra primum est essentia potelltia. --Secunda, actus et pote1.1tia pertinellt ad idem genus: lUllUUquodque enim agit in quantum est illud actu quod agitur. Ignis enim non agit calorem in quanturnest actu lucidus sed in quantum est actu calidus, nee generat ignem in qlJalltum siccus sed in quant.run actu ignis. Et ideo dicit Philosophus quod fanna et efficiens Silllt in specie idem. Ubiergo actus non est. in genere substantiae, potentia non potest esse substantia. Secl orrmis operatio animae accidens est, cuiusmodi est sent.ke et visus. Ergo, potentia quae est inrrnediatum principium istanun actionum accidens erit.. --Tertio, si atlima esset immediatrnn prin.cipium suae operationis, tunc habens animam semper actu haberet opus vitae. 1 0 Hoc autem est. contra Philosophum: dicit enim quod anima est. ac1us corporis habentis vitam in poten.tia; quae tarnen potentia non abicit animam: vult ergo quod aliquid habet animam quod non habet operationem vitae. -Quarto, anima est actus essentialiter: unde in quantum huiusmodi est terminus nlutationis non ordinatus ad lllteriorem actum. Sed potentia dicit ardinemad aIt.enun. Unde siCTIt. diversae Sill1t 1 5 operationes, sic diversae Silllt. animae potentiae·. Essentia autem eius simplex est: non igitur est sua potentia. --Quinto, alia est ratio aeris in quantum aes et in quantum est in potentia ad statuam, ~ Philosophum tertio Physicarum Ergo, alia est ratio animae in quantmn anima et in quantmn est IJotens, quia si eaclem esset ratio, lUla esset eius potentia sicut lUla essentia. Sed si poteIltia una, actus erit lInus: 20 si enim posse sanari et posse laborare essent iclem, laborare et sanari erunt idem, ut vult Philosophus. [O.172rb] Ergo similiter, si posse sentire et posse llltelligere essent idem, intelligere et sentire similiter. AD PRIMl.J1v1 argumentum dicendum quod duplex est princlplum o~ratiol1.is, primum et proximum: licet enim ignis per calorem calefacit, calor tarnen nihil agit 25 nisi in virtute substantiae. lTnde ignis principilUll est primum, sed calor est immediatum; sed potentia est principilUll immediat.lUll agendi et patiencli. Sed in nobis anima est prim1Jl11, et ideo anitna non est potentia. AD ALIUD dicendum quod mat.eria non est sua potent.ia. Et. ad rat.ionem ill contrarium, Clllll dicit quod tunc esset in potentia et caetera, dicendlllIl quod materia 3 0 non est in pot.entia nisi ad act1Jl11, sed potent.ia non est act.us et ideo non est in potentia ad potentiam. Vel potest dici quod non est eadem ratio de materia et de anima, quia act.us ad quem est potentia tnateriae est substant.ia; sed act.us ad quem est anima in potentia est accidens. Et ideo anima non est sua potentia. AD ALIlID dicendmn. quod. totius compositi est operari sicut et esse; sed tatum 3 5 compositum ~r formam substantialem habet esse, pe:r fonnam accidentalem operatur. Unde sicut calor se habet ad ignem, sic potentia ad animam: unde Clllll 3 7 dicitur calor est sua potentia, dicendunl quod non est sua potentia sed est potentia ignis; et eodem modo vegetativum non est sua potentia se<:l animae. AD ALIUD dicendmn quod rationale et irrationale seClUldmn quod sunt differentiae substantiales non accipiuntur a potentiis sed magis ab anima rationali et irrationali. 5 Quia tanlen formae substantiales tlobis sunt ignotae, ideo loco substantiarlltIl ponimus accidentia. Unde rationale accidens est, sed tamen [B.156rb] substantiae hnponitur. Li II, Q.9a 1 0 QlTAERITUR utnun potentiae distingulll1tur per actus et obiecta. Et videtur quod non. QUOD est posterius aliquo et extrinsecum ab eo non est principium clistinguendi ipsum secundum speciem, quia talis distlllctio est a fanna, quae neque est posterior nee extrinseca. Sed actus est posterior potentia et obiectllffi extrinsecum. Ergo, et 1 5 caetera. PRAETEREA. (~ontraria sunt in eodem genere et maxime distant. Si ergo distinguerentur per obiecta, eadem non esset potentia contrariorum. Quod est falsum. Ergo, et caetera. PRAETEREA. Remota causa removetur effectus. Si igitur diversitas obiectorum 2 0 esset causa diversitatis in potentia, idem non pertineret ad diversas potentias. Hoc est falsum, nam illud idem quod potentia oognitiva cognoscit appetitus appetit. PRAETEREA. Si distingurentur per obiecta, ubictlIllque tuncessent diversa obiecta essent diversae potentiae. Quod non est verum, nam quae pertinent ad diversas potentias inferiores pertinent ad unam potentiam superiorem, sicllt alblllIl et dulce ad 2 5 sensum commlIDem . AD OPPOSITUM:. Posteriora distinglluntur !Jer priora. Sed actus sunt praevii potentiis et priores secundmn rationem, et obiecta actibus. Ergo, et caetera. DICENDUM: quod potentiae distinglllll1tur !Jer actus et obiecta. Cuius ratio est: potentia id quod est ad actum ordinatur, uncle a ratione actus accipitur ratio 3 0 potentiae, et secundum quod cliversificatur actus diversificatur ratio potentiae. Sed ratio actus diversificatur secundmn obiectmn; et huius ratioest quia actus omnis aut est potentiae activae aut passivae. Sed ad ac1mn potentiae passivae comparatur obiectum ut causa movens et efficiens: visibile e·nim in quantum movet visum est causa visionis, et ita de aliis. Sed ad actrun potentiae activae comparatur obiectmn 3 5 ut finis: potentiae enim augmentativae quant1llIl perfectum est. obiectum, et est eius finis. Obiectumigit.ur cuiuscmnque potent.iae cont.ingit habere rat.ionem agentis aut 5 3 8 finis. Sed ex his duobus specificatur actus: calefactio enim distinguit.ur a frigefactione alIt qllia haec est a calida et ilIa a frigiclo aut. quiahaec est in calidum et ilIa. in frigidmn. Sed intelligenclmn Qll0d potentiae in se acceptae diversae sunt, secl tatnen origumliter accipitur ab actu et obiecto, quia 8i cliversi acto.s sunt necessario sunt diversae potentiae. Sed tamen aliud intelligendmn q~.odnon quaecumque diversitas obiectonun diversificat potentiam: sient enim accide·ns non di\7ersificat animal. secundlUll speciem; se·d differentia sensitivae, quae quandoque est cmn ratione et. quandoque sine ratione, diversificat aninla1 in specie, sic di've·rsitas obie·cti in 10 quantum obiectrnn cliversificat pote.ntiam et non diversitas accidentalis. Nunc autern potentia sensitiva per se refertur ad qualitatem se·nsibilem: qualitas vero sensibilis in quantlUIl huiusmodi per se distinguit.llf per colorem et. sonum et non per gramnmt.icwn aut lllusiClllll aut qualitat.em leonis aut hominis. Et ideo sonus et color diversificant. potelltiam et non homo vel [O.1·72va] asinus. 1 5 AD PRIMUM argumentum direl1dum quod licet aliquid sit posterins in esse, nihil tamen prohibet. quin sit prius intentione et ratione; uncle actus post.erior est. in esse, prior tame·n est intentione et ratione. Unde actus posterior est in esse, prior tamell est intentione et ratione. Similiter, obiecta Slmt. extrinseca; sibi tanIen proportionatur prmcipirun intrinsecum; et quia obie·ctum est tale, ideo pote.ntia talis. 2 0 AD ALIlTD dicendmn quod si aliqua potentia respiceret lUlllill contrarionun se·cundum propriam rationem, ipsa non respireret alterum. Nunc autem non est ita: visus enim non refertur ad album secundum propriam eius rationem sed per se· refertur ad colorem, et ita ad illud in quo conveniunt. Rat.io autern quare una est. ratio contrariorum est quia illllUIl contrariorum est tot.a ratio alterius quia est. sicut 2 5 habitus et habitus est perfect.io privationis. AD ALIUD dicendllITl quod nihil prohi~t unrun et idem pe.rt.inere acl diversas pote·ntias seClUldum diversas rationes. Illu.d idenl enimquod mtellectus apprehel1dit sicut venun appetitus appetit. in quantmn bonum. AD ALIUD direndlUIl quod potent.ia superior respicit lUliversaliorem rationem 3 0 obiecti: quanta enim potent.ia est. superior t.ant.o ad plura se extendit. Quia igitur nihil prohibet. aliqua duo convenire in aliqua connnuni rat.ione obiecti quam respicit potentia superior, et differre secundum particulares rationes obie·cti quas respiciunt. diversae potent.iae particulares, ideo nihil prohibet aliqua duo quae distinguuntur seCWldllll1 proprias rat.iones part.iculares sub rat.ione 11niversaliori ad potentiam 3 5 superiorem pert.inere. 5 3 9 Li II, Q.I0a QUAERITUR utnul1 in potentlis animae sit orda secllndum prius et posterius. Et videtur quod non. IN HIS quae cacltmt sub eadem divisione non est ordo secundum prius et posterius. Potentiae animae srult hiuiusmodi. PRAElEREA. [B.156\7a] Potent.iae distulgUlll1tur per actus et obiecta. Si igit.ur in potentiis esset ordo, hoc e·sset ex parte actuun1 sive obiectorum. Sed hoc l10n est venuTI, quia obiecta sunt disparata et per consecluens actus. PRAElEREA. Ubi est ordo aliquorum sec1.lJ1dum prillS et posterius actus unius 1 0 dependet ab actu alterius. Sed actus illlillS potentiae non dependet sic: visus enim vic1et absque auditu. Igitur, et caetera. AD OPPOSITlM. Potentiae anima.e assimilantur figuris. Sed in figuris est ordo. Ergo, et caetera. DICENDlM quod cum potentiae fluant ab essentiis et inter species animarum sit 1 5 ordo, necesse est inter potentias ordinem e·sse. Sed triplex invenitur ordo inter potentias animae, quorum duo Silllt seCilllclum quod lIDa potentia dependet ab alia, et tertius attenclitur sec1ll1dum obiecta. Una potentia depelldet ab alia secundum ordinem generationis et temporis, et sic dependent perfectae ab imperfe·ctis, quia generatio procedit de imperfecto ad perfec1um. Alio modo scc1JlldlUll ordinem 2 0 perfectionis et. naturae, et SlIDt. priora perfecta imperfectis. Secundum primum ordinem, potentiae nutritivae· sunt priores sensitivis quia praeparant et disponunt corpus ad sensitivas, et. sensitivae intellect.ivis. Et. ideo ubi SlUlt. intellectivae ibi Sllnt. sensitivae, et ubi sensit.i,rae ibi nut.ritivae. Secundum ordinem secundum, intellectivae sunt priores sensitivis, quia dirigllllt eas et eis imperant; et eadem modo 2 5 sensit.ivae nutritivis. Secundum ordinem obiectorum, orclinantur quaedam potentiae sensitivae, quia visibile, eo quod est conunUlle corpori superiori et inferiori, prius est audibili; et audibile, eo quod causatur e·x motu local~ prius est odore et sapore qtu causantur ex corrnnixtione. Et ideo visus prior est auditu, et audit.us olfactu, et hunc ordinem prosequitur Philosophus in dete·rminando de sensibus. 3 0 Intelligendum etiam est quod sient. primum est. causa post.eriorlltIl, sic primo propinquius dicitur esse causa eorum quae sunt. remot.iora. Et ideo C1.UIl una potentia sit prior alia, posterior dicitur oriri a prima, quia licet onmes fluant ab essentia animae, una t.amen mediante alia. Sed illa potentia quae prior e·st perfectione et. nat.ura habet rationem causae fmalis; sed quae est prima in generatione 3 5 habet rationem causae [O.172vb] materialis et susreptivae; vegetativa enim est. ut susceptiva sensiti'vae et. se·nsitiva intellectivae. 40 AD PRIMlJM argmnentunl dicendutn quod llmil prohibet aliqua quae aequaliter suscipiunt praedicationem generis connnunis ordinari prius et posterius secundutn esse, ut patet in 11luneris in temario et quaternario. AD ALIlTD dicendl1Ill qllod non solutn potentiae habent ordinem ex parte 5 obiect.onun et act.ulUll sed ex part.e animae: una enin1 anima prior est. alia, et shniliter una per prius haOOt aptitndinem ad unam potentiam quam ad aliam. Et similiter inter actlls et obiecta est quiclam ordo, ut dictUlTI est.. AD ALIUD direndrun qllOd ilia rat.io prooodit de his quae habent ordinem ex part.e obiectonun. Sed ilIa quae se haOOnt secundlllTI primum ordinem et. secuncllUl1 ita se 10 habent quod actus lillius dependet ex act.u alterins. Li II, Q.lla QUAERITLTR utrum omnes potentiae animae sint in anima sicut in subiecto. Et videtur quod sic. 15 ILLUD a quo aitenun fluit causa est eius. Sed omnes potentiae flUlUlt ab anima. Ergo, anima est causa eorutn. Sed non pote-st aliam causanl esse nisi in ratione subiecti. Ergo, et caetera. PRAElEREA. Sicut potent.iae corporis ad corpus sic potent.iae animae ad animam. Sed omnes potentiae. corporis Sutlt in corpore lIt in subiecto. Ergo, potentiae 2 0 animae sunt in anima ut. in subiect.o. PRAElEREA. Ope·rat.iones pot.ent.iaru.m at.tribuuntur corpori propter annnam. Anim.a enim est quo primo vivimus et intelligimlls, et caetera. Sed potent.iae sunt principia ope.rat.ionum: ergo primo attriblluntur animae. Sed illud cui accidens primo attribuit.ur est. eius subiectum. Ergo, et caetera. 2 5 AD OPPOSITlJM. Cuius est actus eius est potentia, in pe sonmo et vigilia. Sed sentire non sollUIl est animae sed t.otins coniutlcti, per Philosophmn ibidem. Ergo, et caelera. Et. ita non omnes potentiae sunt. in anima ut in sllbiecto. DIC;ENDlT.rv1 quod illllCl est subiectum potentiae quod est patens operari. Sed ic1em e·st quod potest. operari et quod operatur. Quod igitur operatur subiectum est 3 0 potentiae. Sed manifestum est quodmultae operationes fiunt per organa, et dictutn e·st in primo quod drnn anima COniutlcta est corpori, nulla est. operatio in qua non corrnnunret CorpllS nec ad quam conferat corpus. Et ideo non omnes potentiae sunt in anima ut in subiecto: sed in toto coniuncto SlIDt omnes vel u.t plurimum. AD PRIMlJM argumenturn dicendum quod pot.entiae dicuntur fluere ab esselltia 3 5 animae· quia actualit.as accidentis est ab actualitate subiect.i et subiecti actualitas est ab actualitate fonnae. Uncle, sive ponat.llT quod potentia sit in anima ut in subiecto sive· 5 4 1 in toto COnilUlcto, sem~r actualitas potentiae est ab actualitate arum.ae; et ideo dicWltllT fluere, sicut omnes passiones propriae diClllltur a suis sllbiectis fluere. Et cum dicitur quod habet rationem causae ut subiecti, dicendum quod sUbie·CtlUll respectu accidentis triplicem rationetn [B.156vb] causae potest habe·re: in quantlUll enim est susceptivmn habet rationem materiae; sed in quantuln prius est in actu habet rationem causae activae; et in quantum accidens imperfectlUIl est propter perfectius subiectlUll habet rationem causae fmalis. Unde anhna duplicem rationem causae habet respectu potentiarum, scilicet activae et fmalis; et si alicuius esset. subiectum, rationem causae· materialis haberet respectu illius. Per hoc patet ad 1 0 formam, quia etsi potentiae tluant ab anima, non tamen anima est subie·ctum. AD ALIUD dicendrun quod onmes potentiae SUIlt in anhna sicut in principia, non sicut in subiecto. Et idem est. de potentiis corporis. AD ALIUD dicendunl quod omnes potentiae SlUltab aninm primo sicut a principio, non sicut a subiecto. 15 Li II, Qn.12a QUAERITUR ntnun pot.entiae anhnae· sint quinque. Et videur quod non. QUANTO fanna sive virtus est perfectior tanto virtus eius magis est. unica, quia per pauciora attingit. perfectionern. Sed anhna perfect.ior estmultis allis fonnis, quanun 2 0 quaedam tantum habe·nt unam potentiam. Ergo, multo nmgis anima humana. PRAElEREA. Potentiae diStinglllUltur per operationes. [O.173ra] Sed sicut unumquodque est sic operatur. Ergo, quat nlodis est esse in vive·ntibus tot enmt potentiae. Sed tantum est duplex esse, scilicet. materiale et. immat.eriale. Ergo, tantum ernnt duae potentiae. 25 PRAElEREA. Potent.iae animae dicunt.ur partes eius. Sed tant.um tres potentiae anhnae conIDluniter accipilllltur: scilicet vegetativa, sensitiva et intellectiva. Ergo, tant.um tres enmt potentiae. PRAETEREA. Pot.entia est principium operum vitae. Quat. ergo suntmodi vivendi, t.ot potentiae. Sed tantrun sunt quat.tuor modi vivendi. Dicit enim Philosophus in 3 0 secundo quod dicta 'multipliciter viveret cui illest. unum SOllUIl, ipsum dicimus vivere, ut sensus et int.ellectus, et motus aut status secundum loCl11Il, et. nlotlls seC1.llldum augmentum, aliment.um et decrement.lUll. PRAETEREA. Quod consequitur omnem pote·nt.iam non habet deputari speciali generi potentiae. Sed appetitus consequitlJt orrmem potentiam: visus appet.it visibile 3 5 et auditus audibile. Ergo, excluso appetit.ivo tanturn erunt. quattuor. PRAElEREA. Sensus, intellectus et appet.itus sunt principia matus, per 42 Philosophlill1 tertio huius. Ergo, praeter istos non oportet ponere motiVU1TI principium seclmdum locum. PRAETEREA. Aestimativa memorativa imaginativa sunt potent.iae. Ergo, plures quam quinque. 5 OPPOSITlTM dicit Philosopl1us ill seClllldo: dicit enlln quod IJotentias dicnnus vegetativum, sensitivum, motivrun., intellectiVlUll et appetitivlllTI.. DICENDillvl qllocl tres slmt animae et. quinque pot.entiae et quattuor modi vivendi. Et huius diversitatis ratio est: tres enim diClUl,tur annnae in eo quod olJe:ratio animae tripliciter exce·dit operationem totius naturae oorporeae, quia tota corporea subditur 1 0 a11imae sicut materia. Una enim. est operatio animae quae in tantlll11 su~rgreditur operationem corpoream quod nee exercetur per organum corporeum nee per qualitatem corp()fe·am, et haec est operatio llltellectualis. Alia fit per orgatlum. corporeum sed non per qualitatem corpoream, et talls est. operatio sensitiva; lioot enim calidum et frigidum requirantur ad operationem sensus, 110n tamen ita quod 15 mediantibus ipsis operetur, sed requirantur ad dispositionem eius organi. Tertia est. quae fit per organum et qualitatem corpoream, et haec est operatio animae vegetativae: digestio enim et. alimenti conversio et sllperflui expllisio filUlt ab anima vegetativa instrumentaliter per virtutem caloris. Ista tamen operatio supergreditur operationem inanimatoru.:m, quia operat.iones inanimatonnn tlllllt ab ext.rinseco eo 2 0 quod generantur et conservantur per extrinsecum. Sed ista operatio fit ab intrinseoo: hoc enim est corrnnune onmi animato quod moveat se ipsuln. Quia igit.ur cuiuslibet operat.ionis aliqua forma est. principiutn, et in triplici gen.ere operationis anima exoodit naturam corpoream, ideo triplirem ponimus animam. Genera aute'ill potentiamm IX'r obiecta dist.inguuntur: quanto e·nim virtus 2 5 excel1entior tanto universalius reqllirit obiectum. Obiecta autem animae in triplici genere invenilUltur: aliquod enim obiecturn animae est corpus animae unitum, et secundum hoc est lilllUIl genlls potentiae, scilicet vegetativum: ve.getativa enim non agit. nisi ~r corpus animae unit.urn. Alicuius potentiae obiectrun est corpus extrinsecum, scilicet corpus sensibile. Et tertium est obiecturn rmiversalius, scilicet 3 0 totlUIl ens. Sed quia olJortet operationes cuiuslibet age11tis aliquo modo conilUlgi obiecto, oportet aliquo modo ist.a duo genera obiectorrnn secunda conilUlgi animae. Sed hoc contingit duobus modis: lUlO modo secundum quod ista obiecta ha1Jent similitudinem suam esse in anima. Et. seclmdrun hoc sunt. duo genera pot.ent.iarurn, scilicet sensitiVlUl1 respectu corporis sensibilis et. intellect.iVlllll respectu 3 5 COIIllnunissimi obiecti quod est totmn ens connnune. Alia rnodo POSSlll1t. ista obiecta conillllgi arnmae in quantum anima inclinat ad ipsa sive tendit ad ipsa, et 43 seClllldlll11. hoc sunt duo genera potentiarum, scilicet appetitivum et motivunl seClUldUlll locum. Quia!Jer appetitivmn aniIlla tendit in [B.157ra] extrinsecum sicut in fmem in quantum fmis est primum in intent.ione. Sed [O.173rb] per motivum anima tendit. in extrinsecmn sicut in finem in quantum fmis est tenninus operat.ionis 5 et motus: quia desideratum et amatum. rnovet a.rllmal. Unde obiect.illll vegetativaeest corpus animae unitUIIl, sensitivae est corpus extrinsecum in quantum cognitUIIl, intellectivae est totum ens sub rationeveri, alJpetitivi est bonum et fmis in qllallt1.ll1l est primum in intentione, motivi est bonmn et tinis in quant.Ulll tenninlls motus. Modi vivendi sunt quattuer qui accipiuntur ex gradibus viventium: In 10 aliquibus enim viventibus est solum vegetativum, ut in plantis; sed in aliquiblls est sensitivlUll cum vegetativo sed absque motu, sicut in, animalibus imperfectis; sed in aliquibus cum vegetativo et sensitivo est motivum sectmdllffi loClllIl, ut in animalibus perfectis. Uncle virtutem motivam haoont ut nere.ssaria vitae IOllge posita quaerere possint. In aliquibus est quartUIIl, scilicet intellectivum ut in 1 5 hominibus. Appetitivum non facit specialenl gradrun, quia ubi sensus ibi appetitus et e converso. Ideo non facit et caetera. AD PRThAlM argumentum dicendum quod in partibus universi est quidam ordo, sicut enim est de sanitate: sicut enim ille est infnne dispositus ad sanitatem qui paucis motibus potest consequi sanitatem imperfectam; sed ilk melius qui multis 2 0 motfuus consequi potest sanitatem perfectam; sed ille adhuc melius qui paucis motibus potest consequi sanitatem perfectam; sed ille optime qui absque motu est perfecte sanus. Sic est in universo: infnna inter animata paucis motibus attingilllt bonitatem sed imperfectam; sed superiora his bonitatem perfectam multis motibus attinglUlt; sed superiora his paucis motibus attinglIDt bonitatem; sed i11ud est 2 5 supremmn quod absque motu est bonitas. In primo gradu sunt inanimata, in seClUldo animata, in tertio intelligentiae" in quarto ipsa prima causa. --Unde ad formam dicen.dum quod inferiora homine attinglll1t bonitatem paucis motibus, sed bonitatem imperfectam. Et homo attingit bonitatem perfectam: ideo indiget pluribus potentiis. Unde ilia virtus est perfect.ior quae est 1ID.ica si ad aequalia se extendat; 3 0 sed multiplicata est perfectior ubi plura sibi subicitmtur. AD ALIUD dicendum quod esse innnateriale est duplex: quoddam penitLls irrnnateriale, ut esse int.elligibile, et quoddam part.immateriale et partim innnateriale, ut esse sensibile quia in sensu res est sine materia sed non sine conditionibus materiae sicut. in int.ellectu. Unde triplex est esse in viventibus superexcedens esse 35 inanimatonun, et penes hoc est. triplex operatio, et seCillldum hoc triplex est anima. Sed seclmdum hoc non distinguUll1l1r genera potentiarum sed penes obiecta. 44 AD ALIUTJ dicendum quod alilUlc1e atte.tlditur nmnerus alIimanun et nmnefilS potentiarmn. AD ALIlID dice·ncllilli quod alilUlde Slltlllllltur modi vivencli et potentiae. AD ALIUD dicendum quod. duplex est appetitlls, naturalis et animalis: naturalis 5 appetitus nilill aliud est (luanl inclinatio naturalis alicuius ad altenun; sed apI)etitlls animalis oonsequitur apprehensionem. Unde quaelibet potentia appetit suum obiecturn appetitu natural~ sed non appetitu animali quia non qllaelibet apprehendit. Sed ulterius animal non sollll11 appetit sensibile in quantum est eius obiectum ut sentiatur, sed ad alios usus. Si enim non indigeret sensibili nisi ut ~ntiretur nee 1 0 intelligibili nisi ut intelligeretur, non oporteret ponere appetitivuffi speciale genus potentiae. Sed incliget istis propter alios usus, ideo ad hoc oportet deputare speciale genus potentiae.. AD ALIUD dicendum quod licet sensus, appetitus et intellectus smt principia motus, non tamen ad hoc sufficiunt: multa enim habent sensum et appetiturn. et t 5 tamen Sllllt immobilia secundum locum; sed requiritur quod sint aliqua membra disposita sive habilia ad motum. Cuius signum est quod remota dispositione taliun1. membrorum anima non obedit appetituL Et ideo praeter senslUll et intellectum et appetiturn oportet poneremotivuffi, quod quide·m est in partibus ad motus dispositis. 2. 0 AD l1LTIMlM dicendlUll quod Philosophus hic enmnerat genera potentiannn. Plures tamen Silllt species sive potentiae specificae, unde aestimativa et memorati,ra. continentur sub sensitiva. LLII, Q.13a. Quare autem secundum unumquodque etc. [415a22] 25 [0.173va] UTRUM tres sint potelltiae vegetativae, scilicet nutritiva, generativa et augmentativa. Et videtur quod non. QUIA potentiae animae excedunt virtutes naturales. Sed istae Bunt virtutes naturales. [B.157rb] Ergo, non Slll1t animae. PRAElEREA. Quod est viventibus etnon viventibus oommu.ne non habet deputari 3 0 specialis animae potentia. Sed generatio est virtus communis omnibus tam vivel1tibus quam non viventibus. Ergo, generativa non est potentia animae. PRAElEREA. Anima potentior est in operando natura corporea. Sed natura corporea per eandem potent.iam dat speciem et. quantitatem. Multo magis ergo anima. Ergo, generativa et augmentativa sunt lma potentia. 3 5 PRAElEREA. Per illud idem conservatur res naturaliter per quod esse l1abet. Sed per generativam acquirit animatum esse et per nlltritivam conservat.llt inesse. Ergo, 45 SlIDt eadem IJotentia. PRAETEREA. Adide:tn orclinantur et. idem int.endlmt. agens et. instrument.run. Sed vegetativum agit sive utitur calore ignis SiCllt. instrumento. Cum igitur ignis sit consumere et. comnnpere et. ad infmita se extendere si combustibile OCCllITat, 5 vegetativa nec nutriet, quia consumet, nec augmentabit nec generabit, et caetera. AD OPPOSITUM. Vegetativae est nlltrire et alimentum facere, per Philosophmn. DICENDUM quod tres sunt potentiae vegetativae: nutritiva, gel1efativa et augmentativa. Cuius ratio est.: veget.ativa habet pro obiecto corpus animae unit.lUll. Ad illud corpus triplex operat.io animae est necessaria: lll1a per qllillIl esse acquirit, 10 alia per quam ad debitam quantitatem proredit, et. tertia per qllillIl in esse et. debit.a quantitate salvatur. Ad primam ordinatur generativa, ad secttUldam augmentativa, et ad tertiatn nutritiva. Est tarnen differentia inter istas potent.ias, quia nutrit.iva et augmentativa habent suos effectus in corpore in quo sunt. Corpus enim cuius actus est anima, cuius SlUlt istae potentiae, nutritur et augmentatur per nutritivam et 15 augmentativam. Sed generativa habet suunl effectmn in. alia, quia nihil est generativum sui ipsius; et in hoc quodammodo assimilatur sensit.ivae, cuius operatio se extendit ad extrinse·cum. Et ideo generativa inter istas potentias est perfectior, quia in quocumque sunt virtutes ordinatae supremmn inferioris aliquo modo attingit lllfnnrun superioris, se·d tmnen modo dissimili. Et ide·Q dicit Philosophus quod 2 0 generativa est fmalior et perfectior, quia perfecti est alterum facere quale est ipSlUll. Et nutritiva et augmentativa deserviunt generativae. AD PRThtflTM argumentum dicendum quod istae potentiae, lIt sunt animae, non SlIDt naturales; dicuntur tamen naturales propter duo: tlll1l quia OO1t esse et quantitatem et. salvationem SiCttlt natura, modo tamen excellentiori; hun quia 2 5 operantur mediantibus qualitatibus activis et passivis siC1J.t natura. AD ALIUD dicendmn quod generatio competit et. viventibus et non viventibus sed diversimode, quia non viventium generatio est a principia extrinseco, sed viventium est a principia intrinseoo quod est semen. Et ideo oportet necessaria quod in hoc principio sit aliqua potentia productiva generat~ et haec est gen.erativa. 3 0 AD ALIUD dicendum quod, quia animata generantur a principia intrinseoo, ideo Sllllt. prlnlO parvae quantitatis et propter hoc indigent aliqua virtute per qllillIl ad debitam quantitatem proficiant., et. haec est. augment.ativa. Sed inanimat.a generantur a principia ext.rinse·co detenninante mat.eriam ad speciem et quant.itatem secundum mat.eriae condit.ionem. 35 AD AlJIUD dicendruTI quod vegetativa ut.it.ur calore naturali sicut. instrument.o, caloris aut.em est humid1IDl nat.urale consumere; et ideo indiget. animatum nutriment.o 46 per quod restauretur c1e·perditum per actionem caloris. Indiget etiam nutrimento propter augmentat.ionem et. propter generationel11, quia semen est superflllUlTI alimenti. Quia igitur completa generatione animati cessat virtus generantis ipsuIIl, et \I~irtus generativa [O.173'vb] qllae est in ipso est productiva alterius et non sui, ideo 5 praeter generati,,~amnecessaria est alia potentia quae est nutritiva. AD ALIlID dicendlllll quod calor qui est instrumentum animae dupliciter potest. considerari: aut in quantrun igneus est, et sic eius est consumere alimentrun, nee tenninum augment.i hfibere sive tenninlUTI rei imponere; 'vel pot.est considerari in quantrun naturalis est et per virtutem animae regulata, et. sic ad idem tendit CUITI 1 0 anima. Sicut enim serra indifferenter se haoot ad serrandum leet.run vel SCaIIllllllIl, detenninatur tamen per artificem ad C1lius opus serret lignUlIl, sic est de calore: calor enim ignellS indifferenter se habet ut alimentum digeret. sic vel sic, quod tamen plus 'vel minus hoc determinatur ab anima. 1 5 LLII, Qu.14a QUAERITlTR utnnn alimentum sit obrect.run vegetativae in qualibet operatione. Et videtur quod non. NULLlJ.M agens int.enclit. oornunpere suum obiect.run sed magis constitlJere: domus ellltTI est obiectum aedificatoris quam non llltendit destnlere sed construere·. Sed 2 0 vegetativa cornunpit alimentum. Ergo, non est eius obie·ctrun. PRAElEREA. [B.157va] Nullrun unum et idem e·st alimentum et instrunlentum. Sed vegetativa utitur alimento sicut. instrumento, per PhiloSOlJhum hie. Ergo, et. caetera. PRAElEREA. Si ita esset, hoc non esset nisi quia eius operationem sustinet. sive 2 5 circa ipsmn. operatur. Sed hoc non potest esse, quia omne agens physice itl agendo patitur. Sed quod alitur non patitur ab alimento, per Philosophum in tertio. Ergo, et caetera. oPPOSITlM dicit Philosophus: dicit enim quod, quia prius dicendum de act.u quam de potentia, quod prius est de alimento quam de augmentativa. 3 0 DICENDlM quod potentiae activae duplex correspondetobiectum: uno modo illud quod sustinet eius trallsmutationem; et alio nlodo dicitur obiectum quod per transmutationem est operat.UlIl, et hocest proprium obiectum. Primo modo lapides sunt obiectum ae·dificativae, et secundo lTIodo domus. Primo modo alimentu.m est obiec~tum vegetativae in omni operatione, sed diversimode: in quantum enim 3 5 alimentrun est in potentia ad corpus animatmn est obiectulll nutritivae; se·d. in quantum est in potent.ia quant.UlIl, sic est obiectum allgmentat.ivae; et in quantrun est 5 susceptivmn seminis est facti'vum generationis. Si 'vera accipiatur obiecturn secillldo modo, sic corpus animatum perfectum est vegetativae obiectum: hoc enirn intendit in onmi operatione(. AD PRTh1lTM argumentrnn dicendum quod probat alimentum non est. obiectum prmcipale, quod scilicet. est. operatum. AD AI-IIUD dicendum quod nihil prohibet unum et idem esse obiectum et. instrumenturn, licet non secundum idem: faber enim potest facere martellum et deinde ipso farere alia. Sic est in proposito: alimelltum inprincipia est dissimile, et. tunc potentia vegetativa agit in iPSillll; sed in fme C1lll1. tratlSmutatum est et 10 conversum, ipso ut.ittlr sicut instrumento ad nut.riendum, augmentandtUll et. generandum. AD ALIUD dicenclillll quod illud quod alitur aliquo modo patitur ab alimento, quia innnoderata acceptio alimenti debllitat homine~ secundum Philosophum secunda Ethicorum.: dicit tamen Philosophus quod non pat.itur illud quod alitur, quia lIt 1 5 plurlnllUl1. quod alitur vincit alin1entmn et non vincitur ab eo. Li II, Q.15a QUAERITlJR utrum alimenturn oonvertatur inveram naturam rei. Et videtur quod non. 2 0 PHILOSOPHlTS in sec"lUldoDe generatione distinguitduplicem camem, secundum specie-m et seC1ll1dum tnateriam; et dicit quod caro sec1ll1durn speciem n1.anet, caro secunclum materiam advenit et recedit. Sed illud in quod advenit convert.itur alimentum advenit et reredit. Ergo, aliment.um tantum cedit in naturam rei secundum materiam. Sed nihil pertinet ad veram naturam rei nisi quod est 2 5 secundum speciem. Ergo, alimenturn non convertitur in veram rei naturam. PRAETEREA. 8i ita posset converti, quidquid est deperditmn per alimentillll posset restaurari, et per consequens manus abscissa vel pes per alimentum posset restitui. PRAETEREA. Corruptio provenit propter deperditionem humidi vel calidi naturalis. Sed si alimenttml posset converti in veram naturam rei, numquam. fieret 3 0 aliqua deperditio http://cdm17321.contentdm.oclc.org/cdm/ref/collection/thro/id/35 |